t="69">

p.s.2001.03.24

S

T-27

- typ czołgu lekkiego

    Podczas pierwszej wojny światowej powstało zapotrzebowanie na szybkie i zwrotne czołgi (tankietki) mogące wspierać piechotę i wspomagać kawalerię oraz w razie potrzeby przedostawać się na tyły nieprzyjaciela. Pierwsze takie lekkie czołgi opracowali Francuzi (Renault 17) i Brytyjczycy (Mk). W latach 20-tych i 30-tych bardzo popularne stały się czołgi brytyjskie MK IV Carden-Loyd. Zostały one sprzedane do 16 państw i tam z powodzeniem używane m.in w Polsce, Czechosłowacji, Francji, Włoszech, Japonii, Belgii a nawet w Egipcie.

    W 1919 roku powstał w Rosji pierwszy niezależny projekt tankietki autorstwa inżyniera I. Maksimowa. Ten pierwszy model nazywano "Sh'itonoska". Był on uzbrojony w jeden karabin maszynowy i obsługiwany przez jednego człowieka, który wszystkie czynności wykonywał w bardzo niewygodnej zgiętej pozycji. Pod koniec 1920 roku Armia Czerwona wprowadziła nowe regulacje i wytyczne odnośnie rozwoju rodzimej broni pancernej. W szczególności zalecały one budowę i rozwój lekkiego małego czołgu rozpoznania, który mógłby współpracować z czołgiem MS-1 oraz spełniać również rolę komunikacyjną. W okresie od 1927 do 1930 roku biuro VOAO (Biuro Zjednoczonego Arsenału) zamówiło kilka tankietek opartych na podwoziu lekkiego czołgu T-16, a mianowicie: T-17, T-21, T-23 i T-25 powstały tyko jako projekt na papierze. Chociaż jak na owe czasy były pojazdami bardzo dobrymi to jednak posiadały też wiele wad. Ponieważ usuniecie wszystkich wad zajęło by zbyt dużo czasu zdecydowano się na zakup licencji brytyjskiej tankietki Carden-Loyd MK IV. W 1930 roku ZSRR zakupił pierwszą partię 26 tych tankietek. Otrzymały one nazwę 25 V, a niektóre źródła podają też inną nazwę K-25. W planach ich produkcja do 1931 roku miała osiągnąć 290 sztuk, a potem co roku miano produkować ok. 400 tych pojazdów. Produkowane one były w Moskiewskiej fabryce Autozavod nr.2, później przemianowanej na Fabrykę Nr.37.

    Radzieccy inżynierowie (główny inżynier N. Kozyriew i K. Sirken) nie byli w pełni zadowoleni z oryginalnych tankietek brytyjskich i jeszcze przed wprowadzeniem ich do masowej produkcji znacznie je zmodernizowali. Między innymi znacznie powiększono rozmiary kadłuba, część górna posiadała pancerną osłonę dla załogi, ulepszono podwozie, zmodyfikowano osadzenie karabinu maszynowego oraz ogólnie przystosowano do radzieckich warunków klimatycznych i geograficznych. Po tych zmianach tankietka tak znacząco odbiegała od brytyjskiego wzorca, że 13 lutego 1931 roku zdecydowano się nadać jej własną nazwę T-27. T-27 był produkowany równocześnie w dwóch fabrykach: Bolszewickiej w Leningradzie i nowo pobudowanej w Niżnym Nowgorodzie, później nazwanej GAZ.

    Kadłub tankietki zbudowany był z pancernych płyt częściowo nitowanych a częściowo spawanych. Na górze znajdowały się dwa równoległe włazy. Uzbrojona była w jeden karabin maszynowy DT 7,62 mm wz.1929. Pojazd pozbawiony był urządzeń komunikacji wewnątrz jak i na zewnątrz, a wszystkie sygnały przekazywano flagami co było typowe dla radzieckich czołgów w tym czasie. Napędzany był czterocylindrowym silnikiem GAZ AA, skopiowanym z Forda AA i chłodzonym wodą. Załoga składała się z dwóch ludzi: dowódcy i strzelca kierowcy.

    Chociaż były bardzo proste w obsłudze i dobrze się eksploatowały to Armia nie była z nich zadowolona. Ze względu na dość wąskie gąsienice nie mógł poruszać się po terenach podmokłych i ośnieżonych. Małe rozmiary czołgu wymuszały to że służyli w nich tylko niscy ludzie. Po za tym nie miały obrotowej wieżyczki i nie mogły forsować przeszkód wodnych w pław. Wszystkie te wady wyeliminowano w następnych czołgach T-37 i T-38. Tankietki te produkowano w 3 wariantach: T-27, T-27A i T-27B. Ogółem do 1941 roku wyprodukowano ich ok. 4000 szt.

    Podczas ich produkcji starano się zwiększyć ich możliwości taktyczne. Na przykład w 1933 roku fabryka Bolszewicka w Leningradzie wyprodukowała pewną liczbę tankietek uzbrojonych w działko 37 mm Hochkiss. Dodatkowo kilka pojazdów miało zamontowany karabin maszynowy DT. Ze względu na małe rozmiary pojazdu amunicję do działka trzeba było ciągnąć na specjalnym wózku. w 1932 roku wyprodukowano pojazd wyposażony w miotacz ognia o zasięgu 25 metrów. Po udanych próbach w 1935 roku zbudowano ok. 164 tych pojazdów. Niestety nie ma żadnych danych świadczących o ich użyciu w walkach. W 1933 i 34 roku Krasnaja Putiłowska Fabryka na podwoziu T-27 zbudowała działo samobieżne 76,2 mm. 5 prototypowych dział oddano do Armii celem przeprowadzenia prob. Działo nie było okryte i jedynie z przodu posiadało pancerną osłonę. Amunicja i obsługa jechała z tyłu na specjalnym wózku. Jednak dalsze prace zarzucono, gdy okazało się, że działo stanowi zbyt duże obciążenie dla podwozia i przez to silnik często się przegrzewa. Podobne nieudane projekty przedstawiły też inne biura projektowe: z działem 76 mm Kuczewskiego i projekt Grochowskiego. W 1930 roku na rozkaz marszałka Tuchaczewskiego przystosowano tankietki do transportu lotniczego poprzez podczepienie ich do samolotu TB-1 i TB-3.

Użycie bojowe T-27:

    Czołgi te zastąpiły w Armii czołg MS-1. T-27 używany był przez Armie Czerwoną do celów rozpoznawczych. Do końca 1932 roku sformowano z nich 65 batalionów rozpoznawczych z ok. 50 tankietkami w każdym. W przyszłości ich liczba została ograniczona do 23. Na początku tworzenia oddziałów zmechanizowanych w ZSRR ich rola była bardzo duża, lecz zmniejszała się wraz z rozwojem nowych, lepszych pojazdów pancernych. Na początku 1937 roku w służbie pozostawało jeszcze ok. 2547 T-27s. 

    Na początku lat 30-tych z powodzeniem były używane w centralnej Azji w szczególności na pustyni Kara Korum w zwalczaniu anty-bolszewicko nastawionych narodów azjatyckich. Później zostały wycofane z pierwszej linii i oddane do celów treningowych. Pewną ich liczbę oddano do służb lotniczych i chemicznych. Po małych przeróbkach służyły również jako ciągniki dla dział kalibru 37 i 45 mm.

    W styczniu 1941 roku w służbie pozostawało jeszcze 2157 tych tankietek. Pewna ich liczba brała udział w walkach w pierwszych dniach agresji niemieckiej na ZSRR. Ostanie z nich walczyły w bitwie pod Moskwą w zimie z 1941 na 1942 rok. Niektóre wspierały atak 71 Samodzielnej Brygady Morskiej w rejonie Yakromy w grudniu 1941 roku.

Dane techniczne: 

Rok wprow. -       1930

Ciężar całk. -       2 700 kg     

Załoga -               2 ludzi              

Uzbrojenie -         1x7,62 mm                         

Wymiary -           dł. 260 cm, szer. 183 cm, wys. 144 cm.      

Pancerz -             od 4 do 10 mm          

Amunicja -           2520 szt.

Napęd -               silnik 4-cylindrowy GAZ AA chłodzony wodą o mocy 40 KM.                                    

Osiągi -               szybkość maks. 40 km/h.        

Zasięg  -              85 km.