t="69">

p.s.2001.03.24

S

OKRĘTY PODWODNE

" ORZEŁ", "SĘP"

"Orzeł" - Był to najlepiej przygotowany do akcji polski okręt podwodny. Jego możliwości operacyjne zostały zmniejszone wskutek przydzielenia mu sektora na granicy Zatok Puckiej i Gdańskiej, gdzie w pierwszych dniach wojny nie działały okręty wroga. 1 września 1939 roku po ataku niemieckich samolotów na bazę w Pucku wraz z innymi okrętami wyszedł w morze do swojego sektora bojowego. W drodze do nowego sektora dostrzegł nieprzyjacielski konwój z silną eskortą i zaatakował je salwą torped, które jednak chybiły. Eskorta konwoju rozpoczęła kontratak zmuszając go do zejścia na dużą głębokość. Ponieważ dowódca okrętu zachorował okręt 10 września wszedł do portu w Tallinie. Tam dowódcę pozostawiono w szpitalu. W chwili przygotowań do wyjścia z portu władze estońskie wydają decyzję zatrzymania go w porcie ze względu na przepisy międzynarodowe, które zabraniały wyjścia z neutralnego portu okrętu wojennego przed upływem 24 godzin po wyjściu statku handlowego państwa wrogiego. Następnego dnia władze estońskie postanawiają polski okręt internować. Na pokład wkracza straż estońska, rozbraja okręt, zabiera książki , mapy i pomoce nawigacyjne. Załoga polska jest jednomyślna i nie zamierza pozostawać w internowaniu. Powstaje plan ucieczki. W nocy z 17 na 18 września plan udaje się zrealizować w pełni i okręt przez następne tygodnie operuje na Bałtyku. Ponieważ kończą się zapasy paliwa i wody, dowódca okrętu kpt. Grudziński postanawia przejść przez cieśniny duńskie do Wielkiej Brytanii. 11 października "Orzeł" mimo trudności i wejścia na mieliznę wychodzi na Morze Północne. Po 3 dniach brytyjski niszczyciel wprowadza go do Rosyth. W czasie kampanii norweskiej 8 kwietnia ok. godz. 11.00 zauważono niemiecki okręt i dowódca kpt. Grudziński wydał rozkaz zbliżenia. Odczytano niedbale zamazaną nazwę "Hamburg". Zgodnie z przepisami międzynarodowymi okręt wynurzył się i podniósł sygnał "Zatrzymać statek, dowódca z papierami na pokład okrętu podwodnego", lecz bez rezultatu. Dopiero po oddaniu serii ostrzegawczej z km, na statku dano odpowiedź. Spuszczono łódź, lecz mimo wiosłowania nie oddalała się ona od wrogiego statku. O 11.20 "Orzeł" nadał sygnał "opuścić statek w ciągu 15 minut". W odpowiedzi otrzymano potwierdzenie, lecz nic się nie działo. O godz. 11.45 wystrzelono torpedę trafiając w śródokręcie. Statek przechylił się na burtę, a pokład zaroił się od przewożonych w tajemnicy żołnierzy. Gdy statek nie tonął, a część rozbitków próbowała się do niego dostać z powrotem, "Orzeł" wystrzelił drugą torpedę pod komin statku. Statek przełamał się i w ciągu 3 minut zatonął. Informacja o tym zdarzeniu mogła mieć kolosalne znaczenie dla rozpoczynającej się kampanii norweskiej , lecz została zlekceważona zarówno przez Brytyjczyków jak i Norwegów. Następnie "Orzeł" zatopił duży zbiornikowiec niemiecki. W czerwcu 1940 roku okręt wyszedł w swój ostatni rejs z którego nie wrócił. Za datę zatopienia przyjęto dzień 8 czerwca.

"Sęp" - 1 września 1939 roku po ataku niemieckich samolotów na bazę w Pucku wraz z innymi okrętami wyszedł w morze do swojego sektora bojowego pod dow. kmdr.ppor. Władysława Salomona. W swoim sektorze na północ od Rozewia zajął pozycję dogodną do oddania strzału do przepływającego opodal niemieckiego niszczyciela "Friedrich Ihn". Niemiecki okręt uniknął trafienia i zaatakował bombami głębinowymi. Polski okręt zszedł na dużą głębokość, dzięki czemu uniknął trafienia. W ostatnim ataku ok. godz. 20.00 wybuch bliskiej bomby uwolnił z zaczepu kiosku koło ratunkowe. Niemcy wyciągnęli z tego wniosek, że okręt zatonął. 7 września udała się do nowego sektora na kursie do Gotlandii. Uszkodzenia były zbyt poważne aby naprawić je własnymi siłami. Dowódca postanowił wejść do portu szwedzkiego dla dokonania naprawy. Krótko po wejściu do Nyneshamn 17 września okręt został internowany.

Dane techniczne:

Wodowany: - 1939

Wyporność - standardowa 1100 / w zanurzeniu 1473 ton

Prędkość - na powierzchni 20 / w zanurzeniu 9 węzła

Liczba wyrzutni torped - 12x550 mm

Liczebność typu - 2

Zatopionych - 1

Uzbrojenie - 1x105, 2x40 mm

Wymiary dł.- 84,0 m, szer. - 6,7, zan. - 4,2 m

Zasięg - 7 000 Mm (10 węzłów/h), w zan. 100 Mm (5 węzłów/h).