Kalendarium II WŚ - Andrew's Page

t="69">

p.s.2001.03.24

DYWIZJE I BRYGADY WOJSKA POLSKIEGO NA FRONTACH II WŚ

ODDZIAŁY WRZEŚNIA 1939

W skład standardowej DP wchodziły: 3 pułki piechoty, pułk artylerii lekkiej, pułk artylerii ciężkiej, batalion saperów, batalion łączności, batalion przeciwlotniczy, kompania kolaży, kompania zwiady, kompania przeciwpancerna i inne służby. Razem ok. 16 500 ludzi.

1 Dywizja Piechoty Legionów im. J. Piłsudskiego

Pod dow. gen. bryg. W. Kowalskiego. W jej skład wchodziły: 1, 5 i 6 pułki piechoty Legionów, 1 pułk artylerii lekkiej Legionów, 1 dywizjon artylerii ciężkiej, 1 baon saperów, kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, 31 kompania ckm, 31 kompania kolarzy i inne. Wchodziła w skład GO "Wyszków". Do 3 września miała tylko ograniczony kontakt z wrogiem. 4 września dywizja odpoczywała w lasach Długosiodła. 7 września dywizja walczyła o Pułtusk. Miasto przechodziło z rąk do rąk. 5 pułk wyparł oddziały niemieckiej 11 DP spod Szygłówka, ale a odrzucenie Niemców za Narew pod Gnojnem nie starczyło już sił. Niemcy wsparci oddziałami 61 DP wyparli Polaków z miasta i zmusili do wycofania się z przyczółka za rzekę. Następnie do dywizji dotarł rozkaz do odwrotu na Bug. Pierwszy do odwrotu skierował się 5 pułk, a zanim reszta oddziałów. 8 września dywizja dostała rozkaz uporczywego bronienia Bugu od Kamieńczyka do Wyszkowa. W tym celu przydzielono jej 98 dac. i 61 dal. 9 września kontratak jej oddziałów wyrzucił Niemców z przyczółka pod Brańszczykiem. Następnie dywizja cofała się na Kałuszyn. 11 września wieczorem dywizja nacierała na Kałuszyn. Na kierunku natarcia 6 pułku w Kałuszynie Niemcy stawili silny opór i dopiero nad ranem udało się ich pobić. 12 września walcząc dywizja starała się dalej wyjść poza pierścień niemieckiego okrążenia. Tego dnia zdobyto Wodynie. 13 września rano oddziały uderzyły na Seroczyn, który jednak nie udało im się zdobyć. 1 pułk zdobył wieś Lipiny. 6 pułk zajął Debowiec i w Woli Wolińskiej rozbił niemiecką kompanię. 5 pułk zdobył szturmem Oleśnicę. Pod Jagodnem dywizja przełamała 3 linię obrony niemieckiej, lecz została zdziesiątkowana. 14 września jako pełnowartościowa jednostka przestała istnieć. 15 września jej oddziały zebrały się w sile zaledwie 3 batalionów i ruszyła do lasów na zachód od Radzynia. Następnie weszła w skład zgrupowania gen. Dęba -Biernackiego i 22 września wyrzuciła z Falkowa oddziały niemieckiej 8 DP. 23 września dywizja pod naciskiem wroga poszła w rozsypkę.

2 Dywizja Piechoty Legionów

Pod dow. płk dypl. E. Dojana-Surówki. W składzie dywizji były: 2 pułk piechoty Legionów, 3 pułk piechoty Legionów, 4 pułk piechoty Legionów, 2 pułk artylerii lekkiej Legionów, 2 dywizjon artylerii ciężkiej, kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, kompania ckm, kompania kolarzy i inne służby. Wchodziła w skład Armii "Łódź". 1 września dywizja wyładowała się w rejonie Łaska i skoncentrowała oddziały pod Zelowem. 2 września 2 pułk piechoty Legionów został skierowany do Bełchatowa. 4 pułk dywizji 3 września wzmocnił obronę 10 DP lecz zanim trafił na nowe pozycje zmieniono dla niego zadania. Pułk skierowano dla wzmocnienia 28 DP broniącej Widawy. 4 września 2 pułk bronił skutecznie Borowej Góry przed oddziałami niemieckiej 4 DPanz. 5 września dywizja kontratakowała na niemiecką 17 DP próbując odeprzeć ją za Wartę. 2 pułk broniący Borowej Góry pod wieczór wycofał się. 7 września pod Konstantynowem oddziały skoncentrowały się i rozpoczęły odwrót za Wisłę. Przez Łódź przeszły nie atakowane. 9 września wycofująca się dywizja dostała rozkaz do obrony nad Rawką. 10 września dywizja dostała rozkaz zmiany odwrotu i teraz zmierzała na Warszawę przez Błonie i Ołtarzew. Jednak mimo początkowych sukcesów zabrakło sił by przebić się przez niemieckie stanowiska. 13 września zmieniono kierunek na Modlin. 13 września dywizja weszła do twierdzy i obsadziła odcinek "Zakroczym". Następnie weszła w skład zgrupowania gen. Deba-Biernackiego.

3 Dywizja Piechoty Legionów

Pod dow. płk M. Turowskiego. W jej skład wchodziły: 7, 8 i 9 pułki piechoty Legionów, 3 pułk artylerii lekkiej Legionów, 3 dywizjon artylerii ciężkiej, bateria artylerii p-lot., 3 baon saperów, kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, kompania kolarzy, kompania ckm i inne służby. W pierwszych dniach września koncentrowała się w rejonie Gór Świętokrzyskich w ramach południowego zgrupowania Armii "Prusy". 7 września opuściła pozycję pod Skarżyskiem i ruszyła ku Iłży. W nocy z 7 na 8 września dywizja skoncentrowała się w lesie pod Sieradzicami i w Iłży. 7 pułk broniący Iłży odparł pierwsze ataki niemieckiej 3 DLek. W nocy dywizja przeszła do natarcia w celu otwarcia sobie drogi na Lipsk. W zaciętej walce dywizja przestała być zwartym związkiem i rozpadła się na oddzielne zgrupowania. Znaczną część oddziałów opanowała dezorganizacja i rozkład i tylko 2 większe oddziały zdołały się zebrać. Zdezorganizowane oddziały przeprawiały się przez Wisłę 11 i 12 września. Kilka batalionów dywizji walczyło potem pod Zamościem i Tomaszowem Lubelskim w składzie 1 DP.

4 Dywizja Piechoty

Pod dow. płk dypl. T. L. Lubicza-Niezabitowskiego. W jej skład wchodziły: 14 pułk piechoty Ziemi Kujawskiej, 63 pułk piechoty Ziemi Toruński, 67 pułk piechoty, 4 Kujawski pułk artylerii lekkiej, 4 dywizjon artylerii ciężkiej, 4 bateria artylerii p-lot., 4 baon saperów, kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, kompania kolarzy, kompania ckm i inne służby. Wchodziła w skład GO "Wschód". 1 września dywizja była słabo atakowana przez niemiecki 21 Korpus. W związku z tragiczną sytuacją 16 DP dywizja miała większością swoich sił wesprzeć jej obronę wzdłuż rzeki Osy. W nocy dywizja zaatakowała i odepchnęła nieco Niemców do miast Orle i Słup ale za rzekę nie zdołała ich odrzucić. 3 września dywizja toczyła uporczywe walki. Po południu rozpoczęła odwrót znad jezior Mełna i Gruty. 14 pułk walczący koło Mełna został zaatakowany przez niemieckie lotnictwo i rozbity rozpoczął bezładny odwrót do Radzynia. Bojąc się o resztę oddziałów dowódca dywizji wydał rozkaz odwrotu. Po tej decyzji stracił dowodzenia. Jego miejsce zajął płk. Mysłowski. W nocy z 6 na 7 września dywizja miała wycofać się wzdłuż Wisły do Włocławka. Następnie weszła w skład grupy gen. Bołtucia jako odwód Armii "Poznań" w bitwie nad Bzurą. Do walki została wprowadzona 11 września i miała nacierać na Głowno. Gdy rano czołowe oddziały przekroczyły Bzurę pod Sobotą i Orłowem okazało się, że na drugim brzegu są już Niemcy. Po zaciętej walce wyrzucono wroga z Bielaw. Z Walewic i Rulic wyrzucono ich dopiero po wprowadzeniu odwodów, które zaatakowały od skrzydeł. 12 września do wieczora dywizja odpoczywała. 14 września w ramach natarcia Armii "Pomorze", dywizja nacierała w rejonie Łowicza na pozycje niemieckich 10 i 24 DP. 18 września dywizja dotarła do rejonu koncentracji w Budach Starych skąd przeprawiać się miała przez Bzurę.

5 Dywizja Piechoty

Pod dow. gen. bryg. J. Zulaufa. W jej skład wchodziły: 19 pułk piechoty "Odsieczy Lwowa", 26 pułk piechoty, 40 pułk piechoty "Dzieci Lwowskich", 5 Lwowski pułk artylerii lekkiej, 5 dywizjon artylerii ciężkiej, bateria artylerii p-lot., 5 baon saperów, kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, kompania kolarzy, kompania ckm i inne służby. Po przybyciu ze Lwowa do Warszawy została przydzielona 4 września 1939 roku do obrony Wisły w pasie armii "Modlin". Następnie dywizja miała bronić z Mazowiecką BKaw. rzeki Narwi od Kruszewa po Serock. Jej oddziały zostały wykorzystane do obrony Modlina i Warszawy. Jedynie 19 pułk dotarł do Armii "Pomorze" i 6 września otrzymał zadanie obrony przedmościa we Włocławku. 7 września do Warszawy dotarły ze Lwowa 26 i 40 pułki piechoty.

6 Dywizja Piechoty

Pod dow. gen. bryg. B. S. Monda. W jej skład wchodziły: 12 i 16 pułk piechoty, 20 pułk piechoty Ziemi Krakowskiej, 6 pułk artylerii lekkiej, 6 dywizjon artylerii ciężkiej, 6 baon saperów, kompania telefoniczna, 4 baon ckm, kawaleria dywizyjna, 54 kompania kolarz i inne służby. Wchodziła w skład Armii "Kraków". 1 września część jej sił skutecznie broniła pozycji w Brzeźcach i Wiśle Wielkiej przed niemiecką 5 DPanz. Pozostałe główne siły pozostawały w odwodzie armii pod Zatorem. Po południu dywizja otrzymała rozkaz marszu pod Pszczynę. 2 września zmęczone oddziały dywizji obsadziły pozycje pod Pszczyną. O godz.11.00 ruszyło natarcie ok. 200 czołgów niemieckiej 5 DPanz. na południe od Pszczyny. Niemieckie czołgi rozjechały gąsienicami 5 batalion 20 pułku i zaatakowały artylerię dywizyjną niszcząc ją. Zdołano uratować tylko 6 dział pal i 3 działa dac. W tej tragicznej sytuacji dowódca pułku rzucił w samobójczym ataku dla zatrzymania czołgów 2 bataliony 16 pułku pod wsią Ćwiklice na otwartej przestrzeni. 2 batalion przestał istnieć. Niemcom zadano bardzo duże straty. Tego dnia dywizja nie była jeszcze rozbita i trwała na pozycjach. 4 września otrzymała zadanie odwrotu nad Dunajec w kierunku Tarnowa. 7 września dywizja otrzymała rozkaz natychmiastowego udania się na przeprawę w Biskupicach. Chaos spowodowany rozbiciem sąsiedniej 21 DP spowodował paraliż. Zdołał przeprawić się tylko 16 pułk. Przedwczesne wysadzenie mostu spowodowało jeszcze większą panikę i pomieszane oddziały 6 i 21 DP ruszyły na północ by tam szukać miejsc przepraw. Mimo wszystko dywizji udało się wyjść z okrążenia i zmierzała za San. Następnie wycofywała się wraz z całą armią i weszła w skład zgrupowania gen. Piskora. Brała udział w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim. 17 września pod Jozefowem i Nowinami toczyła zacięty bój z niemiecką 28 DP. 18 września dywizja nie czekając na rezultat bitwy pod Tomaszowem Lubelskim uderzyła na Narol, który nawet zdobyła, lecz podczas marszu do Rawy Ruskiej znalazła się 19 września w całkowitym okrążeniu. 20 września mając już tylko ok. 3 tys. ludzi, złożyła broń.

7 Dywizja Piechoty

Pod dow. gen. bryg. J. T. Gąsiorowskiego. W jej skład wchodziły: 25 i 27 pułk piechoty, 74 Górnośląski pułk piechoty, 7 pułk artylerii lekkiej, 7 dywizjon artylerii ciężkiej, 7 bateria artylerii p-lot., 7 baon saperów, kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, kompania kolarzy, kompania ckm i inne służby. Wchodziła w skład Armii "Kraków". 1 września jej oddziały zostały wyparte z Truskolasów i Kłobucka przez niemiecka1 DPanz. odsłaniając lukę między armiami "Łódź" i "Kraków" przez która wlały się wrogie oddziały. W Wilkowiecku został rozbity szwadron dywizyjnej kawalerii próbujący zatrzymać niemieckie czołgi i odsłonił tym styk dywizji z Wołyńskiej BKaw. 2 września jej oddziały broniły się na głównej linii obrony. I choć odparły kilka ataków niemieckich to jej sytuacja była bardzo ciężka ponieważ obchodząc od odkrytych skrzydeł Niemcy zaczęli ją okrążać. 3 września dywizja wycofała się spod Częstochowy i w lasach pod Janowem została rozbita. 4 września dywizja otrzymała rozkaz odwrotu nad Nidę w kierunku Pińczowa i Miechowa

8 Dywizja Piechoty

Pod dow. płk dypl. T. W. Furgalskiego. W jej skład wchodziły: 13 pułk piechoty, 21 Warszawski pułk piechoty "Dzieci Warszawy", 32 pułk piechoty, 8 Płocki pułk artylerii lekkiej im. Króla Bolesława Krzywoustego, 8 dywizjon artylerii ciężkiej, 8 bateria artylerii p-lot., 8 baon saperów, 8 kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, 11 kompania ckm p-lot., 11 kompania kolarzy i inne służby. Wchodziła w skład Armii "Modlin". 1 września 1939 roku dywizja nie brała udziału w walkach pozostając w rezerwie. 2 września dywizja kilkakrotnie zmieniała kierunki marszu na skutek ciągle zmieniających się rozkazów. 3 września po zajęciu pozycji rzucono ją zupełnie nieprzygotowaną po nocnych marszach do ataku na dwa rozbieżne kierunki. 21 pułk nacierał na Przasnysz, a reszta na północ od Gruduska. Dywizja po zetknięciu się z nieprzyjacielem ogarnięta została paniką i rozpoczęła bezładny odwrót. Jedynie 21 pułk zachował zwartość i ducha bojowego i odrzucił niemieckie oddziały 12 DP spod Chrostowa Wielkiego skąd rozpoczął odwrót do Modlina. 4 września po otrzymaniu rozkazu do odwrotu na nową linię obrony na otwartej przestrzeniu oddziały jej zostały zaskoczone przez niemieckie lotnictwo i rozproszone. 4 września rozbite oddziały dywizji weszły w skład GO gen. Andersa. 7 września tylko część oddziałów dywizji zdolna była do walki i rozpoczęła obsadzać forty i umocnienia w Modlinie, gdzie jej oddziały obsadziły odcinek "Kazuń-Nowy Dwór". 18 września 32 pułk odparł natarcie niemieckiej 228 DP na Nowy Dwór.

9 Dywizja Piechoty

Pod dow. płk dypl. J. Werobeja. W jej skład wchodziły: 22, 34 i 35 pułk piechoty, 9 pułk artylerii lekkiej, 9 dywizjon artylerii ciężkiej, 9 bateria artylerii p-lot., 9 baon saperów, kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, kompania ckm i inne służby. Wchodziła w skład Armii "Pomorze". 1 września 34 pułk bronił się pod Pruszczem i Gostycynem. 22 pułk przez cały dzień zatrzymywał niemiecką 32 DP nad Brdą. Tego dnia dywizja otrzymała rozkaz nacierania wraz z 27 DP na niemieckie kolumny pancerne zmierzające w kierunku rzeki Brdy. 2 września nie mając łączności z 27 DP i nie wiedząc o zmianie jej rozkazów szykowały się do natarcia. 34 i 35 pułk wycofały się za Brdę i skoncentrowały pod Bysławkiem. Natarcie nie prowadzone w dwóch kierunkach nie przyniosło sukcesu i dywizji groziło pełne okrążenie. W związku z tym dywizja oderwała się od nieprzyjaciela i ruszyła na wschód chcąc dojść do Bydgoszczy. 3 września oddziały jej ześrodkowały się wraz z innymi otoczonymi jednostkami jednostkami pod Franciszkowem, Krupocinem i Bramką. Na wojska te runęło niemieckie lotnictwo. Nie mając środków obrony przed atakiem z powietrza dywizja poszła w rozsypkę. Żołnierze małymi grupami próbowali wyrwać się z niemieckiego okrążenia. Jedynie 35 pułk pozostał zwartą jednostką i po poniesieniu dużych strat udało mu się 5 września wyrwać z okrążenia. 22 pułk po przedarciu się z "korytarza" dołączony został do sił 15 DP.

10 Dywizja Piechoty

Pod dow. gen. bryg. F. Dindorfa-Ankowicza. W jej skład wchodziły: 28, 30 i 31 pułki Strzelców Kantowskich, 10 Kantowski pułk artylerii lekkiej, 10 dywizjon artylerii ciężkiej, 10 bateria artylerii p-lot., 10 baon saperów, kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, kompania kolarzy, 42 kompania ckm i inne służby. Wchodziła w skład Armii "Łódź". Od 1 września była atakowana przez całą niemiecka 8 A. i skutecznie odpierała niemieckie ataki prowadząc działania opóźniające. 3 września dywizja otrzymała rozkaz obrony przepraw na Warcie pod Sieradzem lecz na skutek błędnego zinterpretowania rozkazu dowódca dywizji rozkazał 30 pułkowi atakować pod Chajewem. Okazało się że nie ma tam Niemców i pułk musiał w biały dzień forsownym marszem nadrabiać opóźnienie. 31 pułk otrzymał natomiast rozkaz utrzymania przyczółka na przedpolu Sieradza. W związku z tymi niezrozumiałymi decyzjami dywizja zdołała dopiero 4 września wykonać rozkaz i obsadzić główną linię obrony zmęczonymi oddziałami. Tego też dnia oddziałom niemieckim wykorzystującym zamieszanie w oddziałach dywizji udało się sforsować Wartę m.in. pod Mnichowem. 4 września 31 pułk otrzymał rozkaz odwrotu z przedmościa i zaczął obsadzać nową pozycję obronną pod Mnichowem. Okazało się teraz, że w Mnichowie i Dzigorzewie są Niemcy. Na pozycjach 30 pułku Niemcy z 17 DP sforsowali rzekę pod Beleniem. Rozegrał się tu zażarty bój w którym kilkakrotnie dochodziło do walki wręcz. Mimo bohaterskiej obrony 30 pułku nie zdołano wroga zepchnąć za rzekę. Nie udało się przywrócić sytuacji także kontratakiem. Niemieckie oddziały z 10 i 24 DP zepchnęły pułki dywizji z Glinna i Mnichowa i zmusiły je do odwrotu. Rozbita dywizja zbierała się pod Lutomierskiem. 7 września dywizja kierowała się na Głowno i dalej na Piaseczno. Rano stanęła obronnie na wschodnich przedpolach Zgierza. Następnie zagrożona okrążeniem dywizja ruszyła polnymi drogami na Głowno. 8 września podczas odwrotu i ataków wroga oddziały pogubiły się i dywizja poszła w rozsypkę. Resztki dywizji 10 września przeszły Wisłę koło Otwocka i za rzeką przeszły do obrony. 12 września jej oddziały kontratakowały niemieckie oddziały pod Warszewicami, lecz nie zdołały zepchnąć wroga z przyczółków.

11 Karpacka Dywizja Piechoty

Pod dow. płk dypl. B. Prugara-Ketlinga. W jej skład wchodziły: 48 i 53 pułki piechoty Strzelców Kresowych, 49 Huculski pułk strzelców, 11 Karpacki pułk artylerii lekkiej, 11 dywizjon artylerii ciężkiej, 11 bateria artylerii p-lot., 11 baon saperów, 11 kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, kompania ckm p-lot., 11 kompania kolarzy i inne służby. 3 września została skierowana na wyładunek do Dęcicy i Tarnowa. Miała obsadzić linie Dunajca. Do Tarnowa dotarła jedynie część dywizji, Część też dotarła do Rzeszowa. 7 września dywizja rozpoczęła odwrót znad Wisłoki nad Wisłok. 8 września po dojściu na d Wisłok dowódca dywizji stwierdził, że nie może tu się bronić i rozkazał dalszy odwrót pod Barycz. 11 września znajdowała się w rejonie Dubiecka koło Przemyśla. 16 września pod Jaworowem dywizja w nocnym ataku rozbiła niemiecki wyborowy pułk SS "Germania". 17 września broniła wschodniego skraju lasów janowskich, zamykając przed nieprzyjacielem ważny kierunek komunikacyjny z Jaworowa do Lwowa. Wstrzymała tu natarcie niemieckich 7 i 57 DP. Po oderwaniu się od wroga 18 września jej oddziały zmierzające do Lwowa natknęły się na niemieckie wojska pod Lelechówką i Rzęską Ruską. Przebić zdołały się tylko oddziały pierwszorzutowe, reszta musiała szukać innej drogi. W Brzuchowicach zebrało się nie więcej niż 2 bataliony i część artylerii. Tu stworzono z nich dwubatalionowy pułk. Do Lwowa 19 września dotarli tylko nieliczni. Dywizja przestała istnieć wykrwawiona do końca.

12 Dywizja Piechoty

Pod dow. gen. bryg. G. Paszkiewicza. W jej skład wchodziły: 51, 52 i 54 pułki piechoty Strzelców Kresowych, 12 Kresowy pułk artylerii lekkiej, 12 dywizjon artylerii ciężkiej, 12 bateria artylerii p-lot., 12 baon saperów, kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, 63 kompania kolarzy, 63 kompania ckm p-lot., 63 kompania p-panc. i inne służby. W pierwszych dniach września koncentrowała się w rejonie Gór Świętokrzyskich w ramach południowego zgrupowania Armii "Prusy". 7 września opuściła pozycję pod Skarżyskiem i ruszyła ku Iłży. W nocy dywizja skoncentrowała się w lesie starachowickim na wschód od Iłży. Jej oddziały wspomagały obrońców Iłży w walkach z niemiecką 3 DLek. 8 września wieczorem dywizja częścią sił weszła do walki. Niepowodzeniem zakończył się atak na Kotlarkę. 9 września część oddziałów wdarła się w linie niemieckie i dopiero pojawienie się czołgów zastopowało je. Oddziały uległy panice i zbierały się w lesie starachowickim. Tam podjęto decyzję o przebijaniu się za Wisłę w małych grupkach.

13 Dywizja Piechoty

Pod dow. płk. dypl. W. Zubosza-Kalińskiego. W jej skład wchodziły: 43 pułk Strzelców Legionu Bajońskiego, 44 pułk Strzelców Legii Amerykańskiej, 45 pułk piechoty Strzelców Kresowych, 13 Kresowy pułk artylerii lekkiej, 13 dywizjon artylerii ciężkiej, 13 bateria artylerii p-lot., 13 baon saperów, kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, kompania kolarzy, kompania ckm p-lot. i inne służby. Dywizja wraz z 27 DP tworzyła tzw. Korpus Interwencyjny mający bronić Gdańska. 1 września z rejonu Bydgoszczy została przerzucona do Koluszek i weszła w skład Armii "Prusy". Przydzielono jej obronę Tomaszowa Mazowieckiego. Była ostatnią dywizją broniącą drogi do Warszawy. 6 września rano niemieckie lotnictwo rozpoczęło bombardowanie pozycji dywizji. Po południu niemiecka 4 DPanz. zaatakowała 43 pułk, a 1 DPanz. atakowała pozycje 45 pułku. Natarcie zostało odparte, jednak później gdy Niemcy rozpoznali słabe punkty polskiej obrony zdołali przedrzeć się na jej tyły i wyprzeć dywizję z Tomaszowa. Pułki dywizji stawiały jeszcze opór w mieście i w lesie Lubochnia, lecz poniosły duże straty i dowódca musiał wydać rozkaz odwrotu. Następnie resztki dywizji skierowały się w rejon Maciejowic, by tu przeprawić się przez Wisłę. 7 września na ocalałe oddziały broniące Lubochni i Spały nacierały niemieckie 1 i 4 DPanz. W walkach tych, podobnie jak pod Tomaszowem dywizja poniosła poważne straty. Pod wieczór oddziały dywizji podobnie jak i 19 i 29 DP uległy panice koncentrując się w lesie brudzewickim i 8 września daleko jeszcze były od Wisły. Pod Odrzywołem niemiecka 13 DZmot. rozbiła batalion z 43 pułku. Jeszcze jako zorganizowana jednostka dywizja osiągnęła rejon Dabrówki i Stawiszyna i w nocy na 9 września podjęła marsz przez Głowaczów na przeprawę w Maciejowicach. Już w Głowaczowie musiano przebijać się siłą przez oddziały niemieckiej 1 DLek. 10 września pod dojściu do Ryczywołu dowódca postanowił przeprawić wojsko przez Wisłę między Magnuszewen a Maciejowicami. Przeprawę rozpoczęto rano 11 września. Wbrew rozkazowi, by ciężki sprzęt pozostawić na brzegu, żołnierze na własną rękę przeprawiali przez rzekę nawet haubice z jaszczami. Podczas przeprawy która trwała aż do zmroku chaosowi oparł się tylko 43 pułk. Na drugim brzegu nie udało się już zebrać całej dywizji. Następnie dywizja walczyła z niemieckimi oddziałami 7 DP pod Przemyślem i Jarosławiem. M.in. stoczono bitwę pod Krzywczą i potyczkę pod Łętownią. 14 września przemaszerowała przez Przemyśl na Mościska.

14 Dywizja Piechoty

Pod dow. gen. bryg. F. Włada. W jej skład weszły: 55 Poznański pułk piechoty, 57 pułk piechoty Karola II Króla Rumunii, 58 pułk piechoty, 14 Wielkopolski pułk artylerii lekkiej, 14 dywizjon artylerii ciężkiej, 71 bateria artylerii p-lot., 14 baon saperów, 14 kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, kompania kolarzy, 71 kompania ckm i inne służby. Wchodziła w skład Armii "Poznań". Przez pierwsze dni września dywizja była w odwrocie wraz z resztą Armii. 8 września będąc w składzie GO "Koło" zajmowała pozycje wyjściowe aby następnego dnia wziąć udział w bitwie nad Bzurą, uderzając na miasto Piątek. 9 września wieczorem ruszył szturm. Przełamano opór niemiecki na linii Czarne Pale-Goślub-Piekary. 10 września w południe zdobyto Piątek. Następnie w rejonie Pludwina i Woli Błędowej zatrzymano jej natarcie. 11 września dywizja nie posunęła się naprzód. 12 września 57 pułk wsparł Wielkopolską BKaw. podczas nieudanego natarcia na Głowno. Nad ranem 17 września jej pułki ruszyły do rejonu koncentracji pod Iłowem i Budami Starymi. Dywizja próbowała przejść przez Bzurę do Puszczy Kampinowskiej, lecz nie mogła tego dokonać. 18 września próbowała zorganizować obronę Białej Góry. Po śmierci dowódcy dywizja jako całość przestała istnieć. Oddziały na własną rękę próbowały przejść Bzurę i ukryć się w Puszczy Kampinowskiej. Udało się to tylko nielicznym. 19 września pod Palmirami dywizja zebrała się w szczątkowym stanie. Następnie przebiła się do Warszawy. Tam jej oddziały wzmocniły 15 i 25 DP.

15 Dywizja Piechoty

Pod dow. gen. bryg. Z. Przyjałkowskiego. W jej skład wchodziły: 59 pułk Piechoty Wielkopolskiej, 61 pułk piechoty, 62 pułk piechoty, 15 Wielkopolski pułk artylerii lekkiej, 15 dywizjon artylerii ciężkiej, 15 bateria p-lot., bateria artylerii p-panc., 15 baon saperów, 15 kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, kompania kolarzy i inne służby. Wchodziła w skład Armii "Pomorze". W pierwszych dniach września trzymała obronę przyczółka Bydgoskiego. 3 września dywizja otrzymała rozkaz do wycofania się na linię Brdy i Kanału Bydgoskiego. Następnie dywizja wycofała się na Toruń. Tu była stale atakowana przez niemiecką 50 DP. 5 września wraz z 26 DP utworzyła GO gen. Przyjałkowskiego. Od 6 września miała cofać się do Inowrocławia i Kruszwicy a następnie na Łanięta. W okresie bitwy nad Bzurą dywizja osłaniała tyły polskiego zgrupowania od północy i zachodu. 14 września dywizja bez powodzenia atakowała pod Gąbinem. 17 września nacierała przez Bzurę celem utworzenia przyczółka. Nie mogąc wywalczyć przyczółka dywizja skierowała się na północ i zdążyła jeszcze pod osłoną przeprawy 25 DP przeprawić się za Bzurę. 19 września pod Palmirami dywizja zebrała się w składzie ok. 1500 żołnierzy. Miała przedzierać się do Warszawy przez Mościska-Laski-Błota Leśne. Dywizja przemaszerowała przez Laski i Wólkę Węglową. Jednak obrona nieprzyjaciela była tutaj wyjątkowo silna, natarcie utknęło i trzeba było szukać przejścia gdzie indziej. Po przegrupowaniu ruszono i dodarto bez przeszkód od Bielan i Wawrzyszewa. Następnie po wejściu do składu Armii "Warszawa" dywizja przeszła do odwodu i stanęła w rejonie cmentarza Powązkowskiego. Walczyła w Warszawie aż do jej kapitulacji.

16 Dywizja Piechoty

Pod dow. płk dypl. S. Świtalskiego. W jej skład wchodziły: 64 Pomorski pułk Strzelców Murmańskich, 65 Starogardzki pułk piechoty, 66 Kaszubski pułk piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, 16Pomorski pułk artylerii lekkiej, 16 dywizjon artylerii ciężkiej, 16 bateria artylerii p-lot., 16 baon saperów, 16 kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, kompania kolarzy, kompania ckm p-lot. i inne służby. Wchodziła w skład GO "Wschód". 1 września na dywizję broniącą rzeki Osy uderzyły niemieckie oddziały 21 Korpusu z 3 A. Niemcom udało się odrzucić polskie pułki i zająć przyczółki nad rzeką. Kontratak jaki wykonał w nocy 66 pułk nie przyniósł sukcesu. Niezdolny opanować sytuacji i będący w depresji płk. Świtalski w nocy rozkazał wycofać broniący się na północnym brzegu Osy 64 pułk. Dowództwo polskie oddało do dyspozycji dywizji 14 pułk z 4 DP. 2 września po wycofaniu się dywizja obsadziła nową linię obrony na jeziorach Mełno, Gruta i Annowo. W ciągu całego dnia jej oddziały cofały się pod naporem wroga. Dowództwo obawiając się o morale żołnierzy postanowiło wycofać ją do odwodu, a na jej miejsce wprowadzić 4 DP. W końcu jej oddziały nie atakowane rozpoczęły odwrót do Radzynia. Dowódca GO "Wschód" odebrał dowodzenie płk. Świtalskiemu i przekazał je dowódcy piechoty dywizyjnej płk. Bohuszowi-Szyszce. 3 września nowemu dowódcy udało się zebrać spływające oddziały pod Radzyniem. W nocy z 6 na 7 września dywizja miała wycofać się wzdłuż Wisły do Włocławka. Następnie weszła w skład grupy gen. Bołtucia jako odwód Armii "Poznań" w bitwie nad Bzurą. Do walki została wprowadzona 11 września i miała nacierać na Łowicz. Natarcie dywizji ruszyło w południe. Nie napotykając większego oporu jej oddziały odrzuciły słabe ubezpieczenia niemieckie i sforsowała Bzurę. Dywizję na podejściach do miasta zatrzymał broniący się tu 102 pułk niemieckiej 24 DP. W nocnym natarciu 64 pułk wdarł się do Łowicza i przed świtem odrzucił Niemców poza miasto i ruszył w pościg. 13 września na rozkaz gen. Bortnowskiego wycofała się z Łowicza za Bzurę. 14 września w ramach natarcia Armii "Pomorze", dywizja ponownie nacierała na opuszczony wcześniej Łowicz dwoma pułkami. 64 pułk wyparł Niemców znad Bzury i wdarł się do miasta. 66 pułk po przekroczeniu rzeki został skutecznie przez wroga zatrzymany. Po niemieckich kontratakach musiano miasto oddać. Po południu do walki skierowany został także odwodowy 65 pułk i walki o miasto rozgorzały na nowo, lecz bez skutku i dywizja musiała wycofać się za Bzurę.

17 Dywizja Piechoty

Pod dow. płk dypl. M. S. Mozdyniewicza. W jej skład wchodziły: 68, 69 i 70 pułki piechoty, 17 pułk artylerii lekkiej, 17 dywizjon artylerii ciężkiej, 17 bateria artylerii p-lot., 17 baon saperów, 17 kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, 72 kompania kolarzy, 72 kompania ckm p-lot. i inne służby. Wchodziła w skład Armii "Poznań". Przez pierwsze dni września dywizja była w odwrocie wraz z resztą Armii. 8 września będąc w składzie GO "Koło" zajmowała pozycje wyjściowe aby następnego dnia wziąć udział w bitwie nad Bzurą, uderzając na miejscowość Celestynów. Jej 69 pułk wzmocnił 25 DP. 9 września wieczorem oddziały ruszyły do szturmu przechodząc przez Bzurę. 68 pułk uderzył na Górę Św. Małgorzaty, a 70 pułk na kolonię Bryski. Atak był dużym zaskoczeniem dla Niemców, którzy porzucając ekwipunek wycofywali się. 10 września opór Niemców stwardniał i dywizja toczyła zacięte walki o Modlną, Małachowice i Śladków. 11 września dywizja bezskutecznie nacierała na Mydlną. 12 września po ciężkim boju opanowała rejon Mydlnej i Celestynowa i przygotowywała się do uderzenia na Stryków. 17 września dywizja atakowana przez wroga forsowała Bzurę by przejść do Puszczy Kampinowskiej, lecz nie zdołała się przeprawić. Działanie całością sił ze względu na blokujące drogi tabory nie było możliwe. 68 pułk bił się z wrogiem, który zagradzał drogę Kostkach. 96 pułk został zaatakowany przez niemieckie lotnictwo między Młodzieszynem i Juliopolem i rozbity a resztki pociągnęły na Białą Górę. Dywizja w walkach została rozbita a jej szczątki przeprawiły się w różnych miejscach przez Bzurę i dotarły do Puszczy Kampinowskiej. 19 września pod Palmirami dywizja zebrała się w składzie sześciu słabych batalionów liczących ok. 4500 ludzi. Następnie weszły do obrony składów amunicji w Palmirach. 21 dywizja wraz z innymi oddziałami z Palmir przebijała się do Warszawy przez Łomianki, gdzie została rozbita. Resztki jej oddziałów wzmocniły w Warszawie 15 i 25 DP.

18 Dywizja Piechoty

Pod dow. płk dypl. S. Kosseckiego. W jej skład wchodziły: 33 pułk piechoty, 42 pułk piechoty im. Gen. H. Dąbrowskiego, 71 pułk piechoty, 18 pułk artylerii lekkiej, 18 dywizjon artylerii ciężkiej, 18 bateria p-lot., 18 baon saperów, 18 kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, kompania kolarzy, 38 kompania ckm p-lot. i inne służby. Wchodziła w skład GO "Narew". Do 3 września miała tylko ograniczony kontakt z wrogiem wykonując tylko ograniczone wypady na stronę niemiecką. 6 września dostała rozkaz zajęcia pozycji pod Różanem na miejsce 41 DP. 7 września 42 pułk dostał rozkaz opuszczenia Ostrołęki i wycofania się za rzekę Ruż. 9 września 42 pułk został skierowany pod Nowogród celem powstrzymania niemieckiej 21 DP. Jednym batalionem pułku wzmocniono obronę na wzgórzach pod Nowodworem, dwa pozostałe miały wziąć udział w akcji zaczepnej. Popołudniowe natarcie na Niemców, którzy zajęli Mątwice powiodło się tylko częściowo i pułk musiał wycofać się na pozycje wyjściowe. W nocy z 9 na 10 września batalion 71 pułku po rozpoznaniu wrogiej kolumny pancernej pod miejscowością Jakać, zaatakowali ją ok. 3.00 nad ranem. Śpiących Niemców ostrzelała najpierw artyleria, a później uderzyła piechota. Niemiecki oddział rozniesiono oraz wzięto licznych jeńców, zdobyto 12 dział, kilkadziesiąt samochodów i czołgów które zniszczono. 11 września dywizja rozpoczęła nakazany odwrót. Jako pierwszy do przeprawy w Zambrowie dotarł 71 pułk i nie czekając zaatakował broniących ją Niemców. Natarcie jednak zostało odparte przez silnego w tym miejscu wroga. Po południu na Zambrów ruszył 33 pułk. I to natarcie też się nie powiodło. Pod wieczór 71 pułk ponownie wdarł się do miasta i za cenę wielkich strat wdarł się do Zambrowa, zdobywając sprzęt i biorąc ok. 200 jeńców. Po zmroku pułk wycofał się na pozycje wyjściowe. 12 września resztki dywizji kolumnami ruszyły na Andrzejewa. Tam znowu natknięto się na Niemców. W walkach zginął dowódca dywizji. Nie udały się kolejne próby przebicia. 13 września resztki dywizji poddały się.

19 Dywizja Piechoty

Pod dow. gen. bryg. J. Kwaciszewskiego. W jej skład wchodziły: 77 pułk piechoty, 85 pułk Strzelców Wileńskich, 86 pułk piechoty, 19 pułk artylerii lekkiej, 19 dywizjon artylerii ciężkiej, 19 bateria artylerii p-lot., 19 baon saperów, kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, kompania kolarzy, kompania p-panc., kompania ckm i inne służby. Od początku koncentrowała się pod rozkazami północnego zgrupowania Armii "Prusy". 5 września osłaniała Piotrków. Jej 86 pułk odparł pierwsze uderzenia niemieckiej 1 DPanz., lecz pod wieczór pod naporem musiał się z Piotrkowa wycofać. Następnie dywizja musiała cofać się na przeprawy na Wiśle. Pod wieczór 7 września oddziały dywizji podobnie jak i 13 i 29 DP uległy panice koncentrując się w lesie brudzewickim i 8 września daleko jeszcze były od Wisły. Niezorganizowane oddziały dywizji ruszyły w stronę Radomia, ale na wieść, że jest on w rękach niemieckich z powrotem skierowały się do Wisły. Przez rzekę przeprawiły się tylko nieliczne oddziały bez broni ciężkiej w czasie od 11 do 13 września. Tym samym dywizja przestała istnieć.

20 Dywizja Piechoty

Pod dow. płk dypl. W. A. Lawicza-Liszki. W jej skład wchodziły: 78, 79 i 80 pułki piechoty, 20 pułk artylerii lekkiej, 20 dywizjon artylerii ciężkiej, 81 bateria artylerii p-lot., 20 baon saperów, kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, kompania kolarzy, kompania ckm i inne służby. Wchodziła w skład Armii "Modlin". 1 września 1939 roku nieprzyjaciel rozbił w lesie białuckim 7 kompanię z 80 pułku. Dywizja tego dnia broniła pozycji pod Mławą i 78 pułk odpierał ataki 61 DP wroga, 79 pułk niemieckiej 1DP, a 80 pułk niemieckiej 11 DP. Wszystkie niemieckie ataki zostały odparte, a niemcy stracili ok. 25 czołgów. 2 września Niemcy nadal bezskutecznie nacierali na jej pozycje. Udało im się jedynie opanować Żaboklik i Górę Kamieńską bronione przez 79 pułk. 3 września dywizja dalej skutecznie broniła pozycji pod Mławą. 4 września oddziały jej otrzymały rozkaz do odwrotu na nowe pozycje obronne. W biały dzień na otwartej przestrzeni dywizja została rozbita przez niemieckie lotnictwo. 4 września rozbite oddziały dywizji weszły w skład GO gen. Andersa. 7 września jej rozbite oddziały zbierały się dopiero na zachód od Płocka.

21 Dywizja Piechoty Górskiej

Pod dow. gen. bryg. J. Kustronia. W jej skład wchodziły: 3 i 4 pułki strzelców podhalańskich, 202 pułk piechoty raz. (przydzielony do dywizji na miejsce 1 pułku strzelców podhalańskich wcielonego do 2 Brygady Górskiej), 21 pułk artylerii lekkiej, 21 dywizjon artylerii ciężkiej, 21 bateria artylerii p-lot., 21 baon saperów, 21 kompania telefoniczna, 55 kompania ckm, kawaleria dywizyjna, kompania kolarzy i inne służby. Wchodziła w skład GO "Bielsko" w armii "Kraków". 1 września broniła się przed dywizjami niemieckiego 17 korpusu koło Cieszyna. 2 września dalej broniła się przed anemicznymi niemieckimi atakami. Wieczorem planowano wykonać uderzenie na skrzydła niemieckiej 5 DPanz. lecz nie doszło do tego i dywizja otrzymała rozkaz odwrotu podczas którego jej część uległa panice atakowana przez dywersantów. 4 września otrzymała zadanie odwrotu nad Dunajec w kierunku Tarnowa. Została rzucona pod Olkusz dla osłony GO "Jagmin" i nie mając styczności z wrogiem spokojnie się cofała. 6 września pod Wiśniczem i Bochnią walczyła z niemieckimi dywizjami 2 DPanz. i 4 DLek. 7 września dywizja otrzymała rozkaz natychmiastowego udania się na przeprawę w Bobrownikach. Tego samego dnia spadło na nią uderzenie niemieckie. Oddziały osłonowe wycofały się za Dunajec niszcząc za sobą mosty. Pod Radłowem na oddziały gotowe do przeprawy uderzyły niemieckie czołgi. Nie udała się próba kontrataku 3 i 4 pułki i ogarnięte paniką oddziały ruszyły na przeprawy 6 DP pod Biskupicami. Lecz i tu przedwczesne wysadzenie mostu spowodowało jeszcze większą panikę i pomieszane oddziały 6 i 21 DP ruszyły na północ by tam szukać miejsc przepraw. Mimo wszystko dywizji udało się wyjść z okrążenia i zmierzała za San.

22 Dywizja Piechoty Górskiej

Pod dow. płk dypl. L. Engela-Ragisa. W jej skład wchodziły: 2, 5 i 6 pułk strzelców podhalańskich, 22 pułk artylerii lekkiej, 22 dywizjon artylerii ciężkiej, 22 bateria artylerii p-lot., 22 baon saperów, 22 kompania telefoniczna, kompania ckm, kawaleria dywizyjna, kompania kolarzy i inne służby. Wchodziła do składu armii "Karpaty". Już 2 września dywizja została przydzielona do armii "Kraków". W pierwszych dniach września koncentrowała się w rejonie Krzeszowic i Trzebinii. 4 września dywizja otrzymała rozkaz odwrotu nad Nidę w kierunku Pińczowa i Miechowa. 8 września dywizja skierowała się na Stopnicę. Po drodze dowódca skierował cała dywizję na Busko opanowane przez niemieckie oddziały pancerne. Zamierzał poprzez chrzest bojowy wzmóc odporność swoich żołnierzy. Przed wykonaniem ataku myśląc, że dywizja została okrążona usamodzielnił oddziały pozbawiając się w ten sposób wpływania na całość związku. Pod wieczór stan dywizji był bliski paniki. W Busku Niemców nie było, podjęto więc marsz na Stopnice. 9 września nastąpiło spotkanie z Niemcami pod Broniną. Tu w pułapkę wpadł niemiecki oddział wydzielony 7 Korpusu. Tracąc wszystkie pojazdy i amunicję oddział ten przedarł się na wzgórza pod Broniną. Niemcom z odsieczą przyszła 27 DP i polska dywizja znalazła się w trudnej sytuacji. Dowódca opuścił swoje oddziały i zameldował w dowództwie o rozbiciu dywizji. W rzeczywistości większość oddziałów walczyła dalej i cofała się na Stopnice. W nocy dywizja miała wykonać natarcie pozorujące na Staszów. Jej oddziały do tej pory poniosły duże straty i po odłączeniu się 6 pułku liczyły zaledwie 3000 ludzi i 31 dział. 10 września dywizja została rozbita pod Rytwianami.

23 Górnośląska Dywizja Piechoty

Pod dow. płk dypl. W. P. Powierza. W jej skład wchodziły: 11, 73 i 75 pułki piechoty, 23 pułk artylerii lekkiej, 23 dywizjon artylerii ciężkiej, 95 dywizjon artylerii ciężkiej, 23 bateria artylerii p-lot., 23 baon saperów, 23 kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, 53 i 56 kompania kolarzy, 53 kompania ckm i inne służby. Wchodziła w skład GO "Śląsk" armii "Kraków". We wrześniu weszła do odwodu armii "Kraków". 2 września dostała rozkaz przedłużenia obrony 55 DP od Wyr po Kobiór. Dywizja musiała przeciwnatarciem zajmować powierzone jej pozycje ponieważ zostały one już zajęte przez niemieckie oddziały 28 DP. 4 września dywizja otrzymała rozkaz odwrotu nad Nidę w kierunku Pińczowa i Miechowa. 9 września dywizja osiągnęła Pacanów. Po drodze oddział niemieckiej 5 DPanz. zaatakował batalion 73 pułku pod Sroczkowem. Podciągając pozostałe oddziały pułku sytuacje opanowano niszcząc 6 niemieckich czołgów. Tego dnia została zaatakowana z kierunku Staszowa, lecz zdołała odeprzeć 5 DPanz. wroga niszcząc mu kilka czołgów. Następnie dywizja cofała się za Wisłę. W nocy z 18 na 19 września wzmocniła oddziały atakujące Tomaszów Lubelski. W nieskutecznym natarciu udział wziął 11 pułk. Przed świtem pułk nacierał ponownie i tym razem bezskutecznie.

24 Dywizja Piechoty

Pod dow. płk dypl. B. M. Krzyżanowskiego. W jej skład wchodziły: 17 pułk piechoty, 38 i 39 pułki Strzelców Lwowskich, 24 pułk artylerii lekkiej im. Króla Jana III Sobieskiego, 24 dywizjon artylerii ciężkiej, 24 bateria artylerii p-lot., 24 baon saperów, 24 kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, kompania kolarzy, kompania ckm i inne służby. We wrześniu pozostawała w odwodzie. 3 września przydzielono ją do odwodu południowego "Tarnów" i skierowano do rejonów wyładowczych w Tarnowie i Dębicy. Miała obsadzić linię Pilzno-Szynwałd-Tychów. 6 września dywizja jeszcze koncentrowała się w rejonie Tarnowa. Za zadanie miała obronę dolnego Dunajca po Zakliczyn. Od samego rana dywizja znajdowała się w ogniu. Odrzucono natarcie niemieckiej 4 DLek. pod Wróblowicami. Pod wieczór do dywizji dotarł rozkaz odwrotu na odległą o 40 km. Wisłokę, gdzie miano organizować nową obronę. Do świtu 7 września trwało zbieranie pułków i wymarsz nastąpił w biały dzień. W kilka godzin później maszerujące pułki zostały zaskoczone przez niemiecką 4 DLek., która rozbiła część 17 i 38 pułku. Dowódca dywizji znajdował się w stanie całkowitej depresji i nie był w stanie efektywnie dowodzić oddziałami. Zrezygnował z dowodzenia tłumacząc się złym stanem zdrowia i oddał je w ręce dowódcy piechoty dywizyjnej płk. Schwarzenbergowi-Czernemu. 8 września dywizja zamiast bronić Wisłoka rozpoczęła odwrót za San. 9 września za samowolne zmiany rozkazów dowódca i jego szef sztabu zostali odsunięci od dowodzenia. 11 września dywizja walczyła w rejonie Birczy koło Przemyśla. Cały dzień 12 września dywizja pozostawała w rejonie Birczy i toczyła ciężkie walki z niemiecką 2 DGór. Kilkakrotnie kontratakowała ponosząc duże straty. Pod wieczór wróg przełamał pozycje obronne dywizji zmuszając ją do odwrotu na linię Olszany-Rokszyce. 14 września dywizja stanęła o świcie w rejonie Tyszkowic. Następnie rozpoczęto odwrót na Lwów przez lasy janowskie. 17 września dywizja koncentrowała się w Janowie. Następnego dnia dywizja przebijała się przez niemiecki pierścień okrążenia przez Rzęskę Ruską. We wsi jej natarcie zostało zatrzymane i dywizja poszła w rozsypkę. Część przebiła się do Lwowa, a część przedostała się do Brzuchowic. Tu stworzono z resztek oddziałów oddział dwubatalionowy. Do Lwowa 19 września dotarli tylko nieliczni. Dywizja przestała istnieć wykrwawiona do końca.

25 Dywizja Piechoty

Pod dow. gen. bryg. F. Altera. W jej skład wchodziły: 29 pułk Strzelców Kaniowskich, 56 i 60 pułki Piechoty Wielkopolskiej, 25 Kaliski pułk artylerii lekkiej, 25 dywizjon artylerii ciężkiej, 25 bateria artylerii p-lot., 25 baon saperów, 25 kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, kompania kolarzy, kompania ckm p-lot. i inne służby. Wchodziła w skład Armii "Poznań". 1 września jej 56 pułk bronił skutecznie Krotoszyna przed niemieckim 183 pułkiem Landwehry. 3 batalion 55 pułku został wyparty z Rawicza przez niemiecką Straż Graniczną lecz z pomocą Wielkopolskiej BKaw. udało się odrzucić wroga. 1 batalion 5 pułku bronił skutecznie Leszna. Przez następne dni dywizja była w odwrocie wraz z resztą Armii. 8 września będąc w składzie GO "Koło" zajmowała pozycje wyjściowe aby następnego dnia wziąć udział w bitwie nad Bzurą, uderzając na miejscowość Ozorków. Dywizja została wzmocniona 69 pułkiem z 17 DP. 9 września o 10.00 rano jeden batalion z 69 pułku zaatakował Łęczycę, lecz został odrzucony. Tylko jedna kompania zdobyła i utrzymała pobliski Tum. Wieczorem dywizja uderzyła trzema pułkami i łamiąc opór wroga ok. 21.00 wdarła się do Łęczycy, którą zdobyła koło północy. Następnego dnia dywizja wyszła z Łęczycy i odrzuciła niemieckie oddziały od 8 do 10 km. Po południu dywizja napotkała na silny opór niemiecki pod Sierpowem i Leśmierzem. Także pod Solną Małą i Mętlewem Niemcy zatrzymali natarcie dywizji. 12 września dywizja dalej walczy o folwark Wróblew i Solcę Wielką i dopiero po południu udaje jej się złamać niemieckie linie oporu i dojść do przedmieść Ozorkowa. 17 września dywizja celem wyrwania się z okrążenia forsowała Bzurę pod Brochowem. Udało jej się przebić do Puszczy Kampinowskiej zachowując mimo strat zwartość bojową. 19 września pod Palmirami dywizja zebrała się w składzie 3 niepełnych pułków i dwóch baterii artylerii. Miała przedzierać się do Warszawy przez Młociny-Buraków i Łomianki. Na czele szły 56 i 60 pułki, kolumnę zamykał 29 pułk. Ubezpieczenia wyrzuciły śmiałym atakiem Niemców ze wsi Dabrowa i zniszczono kilka czołgów i dział oraz trochę ciężkiego sprzętu. Przez cały dzień 20 września dywizja ściągała i zajmowała obronę w rejonie Młocin i Burakowa. 21 września odpierała ataki niemieckiej 24 DP. Polacy wyparci zostali ze swoich pozycji dopiero po całkowitym zniszczeniu 1 i 3 batalionu 29 pułku. W kilku miejscach udało im się także rozerwać obronę 56 i 60 pułku. Następnego dnia polskie oddziały musiały się wycofać na nowe pozycje. Następnie po wejściu do składu Armii "Warszawa" dywizja przeszła do odwodu i stanęła w rejonie ulic 3-go maja-Marszałkowska. Walczyła w Warszawie aż do jej kapitulacji.

26 Dywizja Piechoty

Pod dow. płk dypl. A. Brzechwy-Ajdukiewicza. W jej skład wchodziły: 10 i 18 pułki piechoty, 37 Łęczycki pułk piechoty im. Księcia J. Poniatowskiego, 26 pułk artylerii lekkiej, 67 dywizjon artylerii lekkiej, 26 dywizjon artylerii ciężkiej, 26 bateria artylerii p-lot., kawaleria dywizyjna, kompania kolarzy i inne służby. Wchodziła w skład Armii "Poznań". 5 września oddana została pod rozkazy Armii "Pomorze" i wraz z 15 DP utworzyła GO gen. Przyjałkowskiego. Od 6 września miała cofać się do Inowrocławia i Kruszwicy a następnie na Łanięta. Tam dywizja stała w odwodzie podczas bitwy nad Bzurą. 14 września w ramach natarcia Armii "Pomorze", dywizja nacierała i zdobyła Bendery Stare i Nowe oraz część Koralewa i na tym stanęła. Następnie pod wpływem silnego naporu wroga nie była w stanie utrzymać dotychczasowych pozycji i musiała się wycofać za rzekę. 18 pułk mimo ataków wroga utrzymał Sochaczew.

27 Dywizja Piechoty

Pod dow. gen. bryg. J. Drapelli. W jej skład wchodziły: 23 pułk piechoty im. Płk. Leopolda Lisa-Kuli, 24 pułk piechoty, 50 pułk piechoty im. Francesco Nullo, 27 pułk artylerii lekkiej, 27 dywizjon artylerii ciężkiej, 27 bateria artylerii p-lot., 27 baon saperów, 27 kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, kompania kolarzy, kompania ckm i inne służby. Wchodziła w skład Armii "Pomorze". Dywizja wraz z 13 DP tworzyła tzw. Korpus Interwencyjny mający bronić Gdańska. 1 września dywizja otrzymała rozkaz nacierania wraz z 9 DP na niemieckie kolumny pancerne zmierzające w kierunku rzeki Brdy. W nocy rozkaz zmieniono i nakazano oddziałom wycofać się na Bydgoszcz. W związku ze zniszczeniem linii kolejowych rozkaz wykonać miano pieszo. 2 września rozkazy zmieniono i dywizja miała osłaniać tyły 9 DP. Po południu po otrzymaniu rozkazu nacierania na południe na odcinające ją oddziały niemieckie dywizja ruszyła do ataku w kierunku Świekatowa i Tuszyna. W miejscowościach tych żołnierze natknęli się na Niemców. Walki trwały do wieczora i nie przyniosły sukcesu. Po odskoczeniu od wroga 3 września polskie oddziały dotarły do Trzeciewca skąd kierowano je na przyczółek Bydgoski. W okrążeniu w lasach pod Wierzchucinem pozostał jej 50 pułk, który wraz z 9 DP został rozbity. 4 września dywizja przeszła do odwodu armii. 5 września weszła w skłąd GO gen. Drapelli i miała osłaniać odwrót armii do Warszawy. W okresie bitwy nad Bzurą częściowo odtworzona dywizja osłaniała tyły polskiego zgrupowania od północy i zachodu. 11 września broniła się przed atakiem niemieckiej 50 DP, która wdarła się w jej pozycje. 14 września 24 pułk zaatakował i zwarł się z wrogiem pod Płockiem. Walki nie przyniosły rozstrzygnięcia i wieczorem 19 i 24 pułki pod dow. płk. Kawińskiego ruszyły do natarcia. Zepchnięto oddziały niemieckie, ale przyczółka nie udało się zlikwidować. W następnych dniach dywizja cofała się do przepraw na Bzurze i 18 września osiągnęła rejon koncentracji w Budach Starych.

28 Dywizja Piechoty

Pod dow. gen. bryg. W. Bończy-Uzdowskiego, W jej skład wchodziły: 15 pułk piechoty "Wilków", 36 pułk piechoty Legii Akademickiej, 72 pułk piechoty im. Płk. Dionizego Czachowskiego, 28 pułk artylerii lekkiej, 28 dywizjon artylerii ciężkiej, 28 bateria artylerii p-lot., 28 baon saperów, 28 kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, 13 kompania kolarzy, 117 kompania ckm i inne służby. Wchodziła w skład Armii "Łódź". 1 września już od rana dywizja walczyła z niemiecką 1 DLek. której niezdecydowane ataki skutecznie odpierała. Ponosiła za to duże straty od lotnictwa i artylerii wroga. 2 września rozpoczęła nakazany rozkazem odwrót za Wartę. 3 września dywizja unikając silnego natarcia niemieckiego obsadziła pozycje za Wartą pod Wieluniem. 3 września dostała rozkaz obrony Widawy. Na skutek zmiennych decyzji dowódcy dywizji jej 15 pułk prawie został rozbity i zdezorientowany obsadził pozycje dopiero po południu. Jego miejsce zajął 36 pułk, który z 72 pułkiem obsadził pozycje nad Wartą. Oddziały niemieckiej 1 DLek. przełamały te pozycje nad Wartą i wdarli się pod Konopnicę. W nocy z 3 na 4 września 36 i 72 pułk wycofały się na Widawkę i dopiero 4 września cała mocno zdezorientowana dywizja obsadzała główną linię obrony. Dowództwo armii dla wzmocnienia jej pozycji oddało pod jej rozkazy 4 pułk piechoty z 2 DP. 5 września na odcinku obrony dywizji niemiecki 14 Korpus zachowywał się dosyć biernie. 7 września po odejściu z jej północnego skrzydła 2 DP w wolne miejsce weszły niemieckie oddziały i przedarły się na tyły dywizji. 15 pułk po podjęciu wieczorem odwroty natknął się na Niemców pod Ksawerowem i poniósł znaczne straty. Na południowym skrzydle 72 pułk zmuszony został do kontrataku pod Chechłem. Odebrano Niemcom wieś, ale w wyniku niemieckiego kontrataku pułk poniósł takie straty, że właściwie przestał istnieć. Następnie dywizja miała skoncentrować się pod Cyrusową Wolą, gdzie 8 września toczyła ciężkie walki z wrogiem. 9 września dywizja dostała rozkaz wycofania się za Rawkę. 10 września dywizja dostała rozkaz zmiany odwrotu i teraz zmierzała na Warszawę przez Grodzisk i Pruszków. Jednak mimo początkowych sukcesów zabrakło sił by przebić się przez niemieckie stanowiska. 13 września zmieniono kierunek na Modlin, gdzie jej oddziały obsadziły odcinek "Pomiechówek".

29 Dywizja Piechoty

Pod dow. płk. I. J. Oziewicza. W jej skład wchodziły: 41 Suwalski pułk piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, 76 Lidzki pułk piechoty im. Ludwika Narbutta, 81 pułk Strzelców Grodzieńskich im. Króla Stefana Batorego, 29 pułk artylerii lekkiej, 29 dywizjon artylerii ciężkiej, 29 bateria p-lot., 29 baon saperów, 29 kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, kompania ckm, kompania kolarzy i inne służby. Od początku koncentrowała się pod rozkazami północnego zgrupowania Armii "Prusy". Częściowo została rozbita 5 września w walkach pod Piotrkowem. Następnie dywizja musiała cofać się na przeprawy na Wiśle. Pod wieczór 7 września oddziały dywizji podobnie jak i 13 i 19 DP uległy panice koncentrując się w lesie brudzewickim i 8 września daleko jeszcze były od Wisły. Pod Dobrą Wolą nad rzeką Drzewiczką oddział niemieckiej 13 DZmot. rozbił sztab dywizji, która od tej pory przestała być związkiem zorganizowanym. Przez rzekę przeprawiły się tylko nieliczne oddziały bez broni ciężkiej w czasie od 11 do 13 września. Tym samym dywizja przestała istnieć. Następnie weszła w skład zgrupowania gen. Deba-Biernackiego.

30 Poleska Dywizja Piechoty

Pod dow. gen. bryg. L. J. Cehaka. W jej skład wchodziły: 82 Syberyjski pułk strzelców im. Tadeusza Kościuszki, 83 pułk Strzelców Poleskich im. Romualda Traugutta, 84 pułk Strzelców Poleskich, 30 pułk artylerii lekkiej, 30 dywizjon artylerii ciężkiej, 30 bateria artylerii p-lot., 30 baon saperów, 30 kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna, kompania ckm, kompania kolarzy i inne służby. Wchodziła w skład GO "Piotrków" w składzie armii "Łódź". 1 września dywizja toczyła walki tylko wysuniętymi oddziałami. 2 września jej oddziały broniły przepraw przez Wartę, którą próbowały przekroczyć niemieckie 18 i 19 DP. Udało im się zdobyć przyczółek pod Działoszynem. 3 września miała rozkaz bronić się pod Szczercowem. Bez problemów odeszła na główną linię obrony. 5 września dywizja toczyła zacięte walki z niemieckim 11 Korpusem pod Szczercowem i pozycje swoje utrzymała. 7 września obawiając się oskrzydlenia z odsłoniętych boków wycofała się do rejonu Woli Cyrusowej. Tu nie była w stanie wytrzymać ciągłego naporu wroga i rozpoczęła odwrót do lasów skierniewickich. 9 września dywizja stanęła w lasach Przyłęku. Stąd postanowiono przebijać się dalej przez wrogie oddziały w rejon Słupi. Natarcie poprowadzono na Słupię i Jeżów. Pod Jeżowem natknięto się na natarcie niemieckiej 18 DP i rozgorzały zacięte walki. Słupię udało się odebrać Niemcom i w ten sposób otworzono drogę na Skierniewice. Następnie dostała rozkaz wycofania się za Rawkę. 10 września dywizja dostała rozkaz zmiany odwrotu i teraz zmierzała na Warszawę przez Mszczonów i Nadarzyn. Jednak mimo początkowych sukcesów zabrakło sił by przebić się przez niemieckie stanowiska. 13 września zmieniono kierunek na Modlin, gdzie jej oddziały obsadziły odcinek "Twierdza".

33 Dywizja Piechoty

(Rezerwowa) Pod dow. płk dypl. T. Kalina-Zieleniewski. Skład: 133, 134 i 135 pułki piechoty, 32 pułk artylerii lekkiej, 43 batalion saperów, kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna i inne służby. Wchodziła w skład GO "Narew". Do 3 września miała tylko ograniczony kontakt z wrogiem. 5 września otrzymała rozkaz do uderzenia wraz z GO "Wyszków" na niemiecką 3 A. 6 września dywizja rozpoczęła przemarsz do miejsca koncentracji na północ od Wyszkowa. tego samego dnia dywizja została przydzielona GO "Narew" i miała cofnąć się na Janki Stare. Następnie skierowano ją do armii "Modlin". 6 września na skutek intensywnego ostrzału i bombardowania rozbity został 3 batalion 135 pułku. 7 września dywizja cofała się w wielkim nieładzie na Wyszków i ostatecznie ześrodkowała się w ilości 5 batalionów w pobliżu Trzcianki. 8 września dywizję przydzielono do armii "Modlin". 9 września kontratak jej oddziałów wyrzucił Niemców z przyczółka pod Brańszczykiem. 133 pułk kontratkował pod Brokiem, lecz na skutek przewagi wroga musiał się wycofać. 10 września gdy dywizja była w marszu pod Stoczkiem rozbił ją atak niemieckiej dywizji pancernej "Kempf". Niezdolne do dalszej walki oddziały dywizji zostały skierowane w rejon Włodawy. Dywizja zdołała zebrać oddziały i z 13 na 14 września stanęła w miejscowości Piszczac. 19 września została włączona do składu 41 DP.

35 Dywizja Piechoty

(Rezerwowa). Pod dow. płk dypl. J. B. Szafrana. W jej skład wchodziły: 205, 206 i 207 pułk piechoty, 33 pułk artylerii lekkiej. batalion saperów, kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna i inne służby. Zaraz po sformowaniu 7 września została przydzielona do SGO "Narew". 8 września z powrotem wróciła do odwodów Naczelnego Wodza. 13 września w składzie GO "Grodno" wsparła obrońców Lwowa. 15 września dywizja uderzyła na Niemców na Kortumowej Górze i w Hołusku Wielkim. Ataki te zmusiły wroga do wycofania się.

36 Dywizja Piechoty

(Rezerwowa). Pod dow. płk B. A. Ostrowskiego. W jej skład wchodziły: 163, 164 i 165 pułki piechoty, 40 pułk artylerii lekkiej, 46 baon saperów, kompania telefoniczna, kawaleria dywizyjna i inne służby. W pierwszych dniach września koncentrowała się w rejonie Gór Świętokrzyskich w ramach południowego zgrupowania Armii "Prusy". 7 września broniła się pod Końskimi przed atakami niemieckiej 3 DLek. O zmroku dywizja rozpoczęła marsz na Skarżysko. 8 września starła się z oddziałami niemieckiej 2 DLek. na szosie między Szydłowcem a Skarżyskiem. W ciężkich walkach przez szosę udało się przejść głównym siłom dywizji i 9 września pod Jasieńcem zebrało się tylko 4 niepełne bataliony. W nocy podjęto dalszy marsz. 10 września oddziały stanęły na postój w lesie koło Antoniowa. Wszystkie dojścia do Wisły były już opanowane przez Niemców, a oddziały były zmęczone i odczuwały barak amunicji. W związku z tym dowódca dał rozkaz do rozwiązania dywizji. Do Wisły przedzierały się małe grupki żołnierzy, które wzmocniły siły broniącej Wisły Armii "Lublin".

38 Dywizja Piechoty

(Rezerwowa). Pod dow. płk. A. Wira-Konasa. W jej skład wchodziły: 96, 97 i 98 pułki piechoty, kawaleria dywizyjna, 38 pułku artylerii lekkiej, 38 batalion saperów, kompania telefoniczna i inne służby. Miała koncentrować się w rejonie Niżankowiec. 11 września dywizja znajdowała się w rejonie Balic. Następnie rozpoczęła odwrót na przyczółek rumuński. Po drodze dywizja musiała zdobyć po drodze Sądową Wisznie wyrzucając z niej niemieckie oddziały 2 DGór. Następnie rozpoczęto odwrót na Lwów przez lasy janowskie. 17 września dywizja koncentrowała się w Janowie. Przez cały dzień broniła się przed niemieckimi atakami pod Janowem i Wereszczycą. Janów przechodził z rąk do rąk, a wieczorem dywizja wycofała się do Brzuchowic. Tu stworzono z resztek dywizji dwubatalionowy 96 pułk. Do Lwowa 19 września dotarli tylko nieliczni. Dywizja przestała istnieć wykrwawiona do końca.

39 Dywizja Piechoty

(Rezerwowa). Pod dow. gen. bryg. B. Olbrychta. W jej skład wchodziły: 93, 94 i 95 pułki piechoty, 51 pułk artylerii lekkiej, 56 batalion saperów, 50 kompania łączności i inne służby. W pierwszych dniach września miała się koncentrować w rejonie Gór Świętokrzyskich w ramach południowego zgrupowania Armii "Prusy", lecz dopiero 6 września jej oddziały zaczęły napływać w rejon środkowej Wisły. W miarę napływu obsadzały mosty i przeprawy na Wiśle. 14 września dywizja odeszła w rejon Chełma. Następnie weszła w skład zgrupowania gen. Deba-Biernackiego. 19 września jej siły główne zmierzały przez Pawłów i Rejowiec w kierunku Skierbieszowa. Następnie zaatakowała Niemców w Krasnymstawie. 20 września atakowała skutecznie niemiecką 4 DLek.

41 Dywizja Piechoty

( Rezerwowa) Pod dow. gen. bryg. W. Piekarskiego. W jej skład wchodziły: 114, 115 i 116 pułki piechoty, 61 pułk artylerii lekkiej, 41 kompania telefoniczna i inne służby. Wchodziła w skład GO "Wyszków". Do 3 września miała tylko ograniczony kontakt z wrogiem. 4 września koncentrowała się w rejonie Różana. 5 września otrzymała rozkaz do uderzenia wraz z GO "Wyszków" na niemiecką 3 A. 6 września dywizja rozpoczęła przemarsz do miejsca koncentracji na północ od Wyszkowa. Tego samego dnia dywizja została przekazana do GO "Narew" i przeznaczona do obrony Różana. Tego dnia 115 pułk obsadził pozycję naprzeciw Różana na wschodnim brzegu Narwi. Następnie dow. dywizji znów otrzymał rozkaz podporządkowujący go GO "Wyszków". 7 września dywizja znajdowała się w pełnym odwrocie na Wyszków. 116 pułk szedł z Kobylina na Grądy, 114 na Plewki, 115 pułk na Czarnowo. Do wieczora dywizja ześrodkowała się w rejonie Stara Wieś, Białe Błota, Poręba w składzie 7 batalionów przy stanach sięgających 35 %. 8 września dywizję przydzielono do armii "Modlin". W nocy z 8 na 9 września dywizja zdołała zgrupować się pod Łazami, Strachowem i Gwizdałami i tkwiła tam bezczynnie. Dowódca zwlekał z dalszym wykonaniem rozkazu by dać odpocząć wymęczonym oddziałom. Następnie jej oddziały obsadziły rejon między Liwcem a Brokiem. 10 września gdy dywizja była w marszu pod Stoczkiem rozbił ją atak niemieckiej dywizji pancernej "Kempf". Niezdolne do dalszej walki oddziały dywizji zostały skierowane w rejon Włodawy. 14 września dywizja zbierała się koło Chełma. 15 września jej oddziały liczyły ok. 5 tys. ludzi. Następnie weszła w skład zgrupowania gen. Deba-Biernackiego. Przez cały 19 września dywizja biła się z niemiecką 3 DPanz. w rejonie Włodawy. Dywizja walczyła do końca i dopiero 26 września złożyła broń.

44 Dywizja Piechoty

(Rezerwowa). Pod dow. płk. E. Żongołłowicza. W jej skład wchodziły: 144, 145 i 146 pułki piechoty, 54 pułk artylerii lekkiej, kompania ckm, 71 batalion saperów, 44 kompania telefoniczna, kompania kolarzy i inne służby. 4 września dywizja broniła przepraw pod Jeżowem i Rozprzą. Atakowała na tym odcinku niemiecka 1 DPanz., której udało się rozerwać słabą obronę dywizji. 15 września została wycofana z Cegłowa do Warszawy.

45 Dywizja Piechoty

(Rezerwowa). Pod dow. gen. bryg. H. Paszkowskiego-Kroka. W jej skład wchodziły: 154, 155 i 156 pułki piechoty, 55 pułk artylerii lekkiej, dwie kompania ckm, 55 baon saperów, kompania kolarzy, kawaleria dywizyjna i inne służby. We wrześniu nie udało się ukończyć jej mobilizacji.

55 Dywizja Piechoty

(Rezerwowa) Pod dow. płk S. Kalabińskiego. W jej skład wchodziły: 201, 203 i 204 pułki piechoty, 65 pułk artylerii lekkiej, 64 dywizjon artylerii lekkiej, 75 kompania saperów, kompania telefoniczna, kompania kolarzy i inne służby. Wchodziła w skład GO "Śląsk" armii "Kraków" pod dow. płk. Kalabińskiego. 1 września jej 201 pułk rezerwowy walczył z 28 DP wroga koło Kobióra. 2 września jeden z jej odwodowych batalionów odebrał kontratakiem Niemcom miasteczko Wyry. 4 września dywizja otrzymała rozkaz odwrotu nad Nidę w kierunku Pińczowa i Miechowa. 9 września dotarła do Stopnicy. 11 września zorganizowała i broniła przyczółka pod Osiekiem z którego miała przeprawiać się cała Armia "Kraków". W nocy z 18 na 19 września wzmocniła oddziały atakujące Tomaszów Lubelski. W nieskutecznym natarciu udział wziął 302 pułk.

1 Brygada Piechoty Górskiej

Pod dow. płk. dypl. J. Gaładyka. W jej skład wchodziły: 1 pułk KOP, batalion KOP "Snów 1", batalion KOP "Snów 2", 2 pułk KOP, batalion KOP "Berezwecz", batalion KOP "Wilejka", batalion KOP "Wołożyn", kompania forteczna "Węgierska Górka", batalion Obrony Narodowej "Żywiec", batalion Obrony Narodowej "Zakopane", 151 i 152 bateria górska, pluton artylerii fortecznej, oddział przydzielony z 3 dywizjonu 65 pułku artylerii lekkiej. Wchodziła w skład GO "Bielsko" w armii "Kraków" pod dow. płk. Gaładyka. 1 września na brygadę uderzyły 4 niemieckie dywizje. 1 pułk KOP między Orawką i Nowym Targiem zaatakowały niemieckie 2 DPanz, 4 DLek. i 3 DSGór. z 18 korpusu. 2 pułk KOP pod Żywcem bronił się przed niemiecką 7 DP. 2 września została zniszczona kompania "Berezwecz" broniąca Węgierskiej Górki. 4 września 1 pułk KOP został odrzucony spod Mszany Dolnej przez niemiecki 22 Korpus. 5 września batalion KOP "Wilejka" zaskoczył Niemców pod Pcimiem i zadał im duże straty. 6 września pod Wiśniczem i Bochnią walczyła z niemieckimi dywizjami 2 DPanz. i 4 DLek. Obie miejscowości brygada musiała opuścić. 7 i 8 września resztki brygady cofały się przez Szczucin, Majdan i Kolbuszową.

2 Brygada Piechoty Górskiej

Pod dow. płk A. Stawarza. W jej skład wchodziły: 1 pułk strzelców podhalańskich, batalion KOP "Żytyń", bataliony Obrony Narodowej "Nowy Sącz", "Limanowa", "Gorlice", "Jasło" i 153 bateria górska z Brygady Obrony Narodowej "Podhale". W czasie działań wcielono 1 pułk KOP "Karpaty". Wchodziła w skład Armii "Katpaty". 1 września brygada cofała się przed atakami oddziałów słowackich i niemieckich. 2 września napór wroga wzrósł i brygada walcząc musiała dalej się cofać. 3 września oddziały niemieckie odrzuciły ją spod Kłodna. 4 września brygada dalej spychana zmieniła front z południowego na zachodni wzdłuż linii Popradu i Dunajca po Nowy Sącz. 5 września brygada obawiając się okrążenia opuściła pozycję nad Popradem i Dunajcem i podjęła odwrót nad rzekę Białą pod Grzybowem. 7 września niemiecka 1 DGór. uderzyła na styku polskich 2 i 3 BGór. pod Krempną i Gładyszowem. Ze względu na złą sytuację brygady podporządkowano ją pod dow. 11 DP. Brygada została wycofana spod Gorlic i wieczorem obsadziła pozycję pod Jasłem. Największe straty poniósł 1 pułk KOP. 8 września brygada została znowu usamodzielniona i miała wycofać się na Krosno. Tu oddziały stanęły nie ubezpieczone, a dowództwo przebywało w restauracji gdy do miasta wjechały niemieckie oddziały, biorąc część brygady do niewoli. 9 września brygada jako zwarty związek przestała istnieć.

3 Brygada Piechoty Górskiej

Pod dow. płk. J. Kotowicza. W jej skład wchodziły: 2 pułk KOP "Karpaty", bataliony Obrony Narodowej "Brzozów", "Krosno", "Sanok", "Rzeszów", "Przemyśl", "Jarosław", "Sambor", "Turka" (z Brygady Obrony Narodowej "Podkarpacie"). Wchodziła w skład Armii "Katpaty". 7 września niemiecka 1 DGór. uderzyła na styku polskich 2 i 3 BGór. pod Krempną i Gładyszowem. 8 września dostała rozkaz wycofania się na Sanok, tracąc po drodze Duklę. 9 września niemieckie oddziały 1 DGór. wyparły brygadę z Rymanowej. 10 września brygada broniła rejonu Sanoka. Tu została rozbita przez niemiecka 1 DGór.

Dywizja Piechoty "Brzoza"

Lub 50 DP. Pod dow. płk. O. Brzozy-Brzeziny. Były to zebrane oddziały z zapasowych punktów zbiorczych różnych dywizji oraz z żołnierzy tzw. zgrupowania "Drohiczyn Poleski". 22 września dywizja została włączona w skład SGO "Polesie". Brała udział w ostatniej bitwie kampanii wrześniowej pod Kockiem.

Dywizja Piechoty "Kobryń"

Lub 60 DP. Pod dow. płk. A. Emplera. Powstała na Polesiu z oddziałów powstałych w ośrodkach zapasowych. Powstała w szybkim czasie. Jej uzbrojenie dostarczyły autobusy warszawskie wiozące uzbrojenie z magazynów w Dęblinie. Pierwsze walki z oddziałami niemieckimi dywizja rozpoczęła 14 września na szosie z Kobrynia do Brześcia. 18 września dywizja broniła Kobrynia i wieczorem wycofała się na południe pod Dywin. Następnie dołączyła do SGO "Polesie". Brała udział w ostatniej bitwie kampanii wrześniowej pod Kockiem.

Dywizja Kawalerii "Zaza"

Pod dow. gen. Podhoreckiego. W jej skład wchodziły m.in. resztki Podlaskiej BKaw. 27 września została włączona do SGO "Polesie". 2 października dywizja jako pierwsza rozpoczęła bitwę pod Kockiem.

Krakowska Brygada Kawalerii

Pod dow. gen. bryg. Z. Piaseckiego. W jej skład wchodziły: 3 pułk Ułanów Śląskich, 8 pułk ułanów im. Księcia J. Poniatowskiego, 5 pułk strzelców konnych, 5 dywizjon artylerii konnej, 51 dywizjon pancerny, 85 bateria artylerii p-lot., szwadron kolarzy, szwadron pionierów, szwadron łączności i inne służby. Wchodziła w skład armii "Kraków". Na początku września niemiecki 15 Korpus przełamał jej obronę pod Woźnikami i Zawierciem. 1 września jej 3 pułk bronił Koszęcina i Kalet przed niemiecką 2 DLek. Tego dnia Niemcom udało się zepchnąć pułk na pozycję pod Woźnikami. 2 września pod Woźnikami o 6.00 rano ponowiła natarcie niemiecka 2 DLek. i wdarła się w obronę brygady na Floriańskiej Górze bronionej przez szwadron 3 pułku. Tu kontratakiem zdołano odzyskać pozycję, ale pod Ligotą Woźnicką Niemcom udało się przełamać obronę 8 pułku. O godz. 10.00 pod naporem wroga brygada rozpoczęła odwrót pod Zawiercie nad Wartą. 4 września dywizja otrzymała rozkaz odwrotu nad Nidę w kierunku Pińczowa i Miechowa. 4 września cofająca się brygada nadal była ciężko atakowana przez niemiecką 2 DLek. 7 września brygada osłaniała w Nowym Korczynie sztab armii. Następnie około 10 września przeprawiła się wschodni brzeg Wisły.

Kresowa Brygada Kawalerii

Pod dow. płk St. Kuleszy. W jej skład wchodziły: 20 pułk ułanów Króla Jana III Sobieskiego, 22 pułk Ułanów Podkarpackich, 6 pułk strzelców konnych im. Hetmana Wielkiego Koronnego Stefana Żółkiewskiego, 13 dywizjon artylerii konnej, 61 dywizjon pancerny, 33 bateria artylerii p-lot., szwadron kolarzy, szwadron pionierów, szwadron łączności i inne służby. Wchodziła w skład armii "Łódź". Na początku września pozostawała w odwodzie armii. 3 września wyładowała się pod Szadkiem i wzmocniła obronę 10 DP tworząc GO gen. Ankowicza. 4 września brygada podeszła na zachód od miasta Watra i po pierwszym kontakcie z niemiecką 24 DP wycofała się z niewiadomych przyczyn odsłaniając północne skrzydło obrony armii. Po zmianie dowódcy brygada ponownie została skierowana do boju pod Sieradzem. Nie na wiele się to jednak zdało i oddziały jej musiały się wycofać. 7 września brygada zaczęła odchodzić znad Neru na pozycję pod Zgierzem do osłony 10 DP. Mając przed sobą Niemców, brygada przedarła się śmiałym atakiem przez szosę Aleksandrów-Ozorków i wieczorem przeszła do lasów Emilianów. Następnie dołączyła do kolumn 10 DP odchodzącej na Głowno. 8 września podczas odwrotu i ataków wroga oddziały pogubiły się i brygada poszła w rozsypkę. Resztki brygady 10 września przeszły Wisłę pod Otwockiem i za rzeką przeszły do obrony. Następnie jej resztki weszły w skład zgrupowania gen. Deba-Biernackiego.

Mazowiecka Brygada Kawalerii

Pod dow. płk dypl. J. Karcza. W jej skład wchodziły: 1 pułk szwoleżerów Józefa Piłsudskiego, 7 pułk Ułanów Lubelskich im. Gen. K. Sosnkowskiego, 11 pułk Ułanów Legionowych im. Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza, 1 dywizjon artylerii konnej im. Gen. Józefa Bema, 2 szwadron pionierów, 11 dywizjon pancerny, szwadron kolarzy, szwadron łączności, 3 batalion strzelców i inne służby. Wchodziła w skład armii "Modlin" pod dow. płk. Karcza. 1 września 1939 roku brygada broniła pozycji koło Mławy w kierunku na Przasnysz na który nacierała niemiecka 12 DP. Zagrożona okrążeniem brygada w nocy wycofała się na drugą linię obrony. 2 września brygada cofała się pod naporem wroga na Przasnysz. 3 września brygadę zaatakowała niemiecka DPanz. "Kempf" i 1 BKaw. Po walkach pod Rostkowem i Bobrzankowem brygada została odrzucona na południe od Przasnysza. 4 września brygada wycofywała się w kierunku Pułtuska. Tego dnia została przydzielona 5 DP i miała bronić Narwi. 7 września otrzymała rozkaz wycofania za Bug przez wyznaczone brody. Z niewiadomych przyczyn brygada skierowała się na most w Wyszkowie. 8 września obsadziła linię od Wyszkowa do Serocka. Następnie brygada wycofywała się na Kałuszyn i Mińsk Mazowiecki. 11 września pod Czernikiem prowadziła walkę z niemiecką 11 DP nacierającą na Mińsk Maz. Następnie brygada miała osłaniać działania 1 DP. W walkach tych brygada została rozproszona. Następnie weszła w skład zgrupowania gen. Deba-Biernackiego i razem z nim została 26 września rozbita.

Nowogródzka Brygada Kawalerii

Pod dow. gen. bryg. W. Andersa. W jej skład whodziły: 25 pułk Ułanów Wielkopolskich, 26 pułk Ułanów Wielkopolskich im. Hetmana Wielkiego Koronnego Jana Karola Chodkiewicza, 27 pułk ułanów im. Króla Stefana Batorego, 4 pułk strzelców konnych Ziemi Łęczyckiej, 9 dywizjon artylerii konnej, 91 dywizjon pancerny, szwadron kolarzy, szwadron łączności, 5 batalion strzelców, 9 szwadron pionierów i inne służby.
Wchodziła w skład Armii "Modlin". 1 września 1939 roku broniła pozycji na zachód od Mławy przed niemrawo nacierającą niemiecką 217 DP. 2 i 3 września brygada osłaniała zachodnie skrzydło Armii "Modlin" pod Lidzbarkiem Warmińskim. 4 września brygada wykonała udany odciążający atak na Petrykozy, gdzie zdobyto licznych jeńców i sprzęt. Następnie rozpoczęła odwrót w kierunku Płocka. 4 września jej oddziały weszły w skład GO gen. Andersa. 13 września razem z Wołyńską BKaw. ruszyła z Warszawy do natarcia na Mińsk Mazowiecki. 27 pułk po ciężkich walkach z niemiecką 11 DP zdobył Maliszew, a 26 pułk dotarł do toru kolejowego i zatrzymał się. Odwodowy 25 pułk zdobył Grzechowiska. Następnie atak został zatrzymany, a oddziały zawrócone. Następnie weszła w skład zgrupowania gen. Deba-Biernackiego. Po ciężkich walkach pod Tomaszowem Lubelskim tylko część brygady zdołała przerwać się przez niemiecki pierścień i 26 września została rozbita przez radzieckie oddziały.

Podlaska Brygada Kawalerii

Pod dow. gen. bryg. L. Kmicica-Skrzyńskiego. W jej skład wchodziły: 5 pułk Ułanów Zasławskich, 10 pułk Ułanów Litewskich, 9 pułk strzelców konnych im. gen. Kazimierza Pułaskiego, 14 dywizjon artylerii konnej, 32 dywizjon pancerny, 10 szwadron kolarzy, 94 bateria artylerii p-lot., 1 szwadron pionierów, szwadron łączności i inne służby. Wchodziła w skład GO "Narew". Do 3 września miała tylko ograniczony kontakt z wrogiem wykonując tylko ograniczone wypady na stronę niemiecką. 7 września brygada biwakowała pod Nadborami, Gniazdowem i Lubotyniem i 8 września ruszyła na Ostrów Mazowiecką, aby wypadami atakować niemiecką dywizję pancerną "Kempf". 9 września dowódca brygady sądząc, że obowiązuje go rozkaz z 7 września i nie znając aktualnych realiów frontu, pozostawił na kierunku Ostrów Mazowiecka, Zambrów część brygady, głównymi siłami zaś uderzył na Brok w celu zajęcia tamtejszego mostu. O zmroku oddziały 10 pułku wdarły się do miasteczka i opanowały jego część. Po otrzymaniu fałszywego meldunku o zdobyciu całego miasta, dowódca wstrzymał uderzeniu 5 pułku. Osamotniony 10 pułk nie mógł dać sobie rady z silnym przeciwnikiem i opanować sytuacji. Po stwierdzeniu, że most jest zniszczony i Niemcy przekroczyli rzekę dowódca wydał rozkaz zaprzestania walki i wycofania się na Złotoryję. 11 września brygada była w odwrocie na południe od Zambrowa. 12 września razem z Suwalską brygadą utworzyły grupę gen. Podhorskiego. Po wejściu do Domanowa brygada została zaatakowana z dwóch stron przez niemieckie oddziały pancerne. Wytrzymała ten atak, a następnie zmniejszona do rozmiarów 2 pułków ruszył na północny wschód do Białowieży. 10 pułk pod wsią Mienia natknął się na Niemców, uchylił się od walki i oderwał od brygady dalej przebijając się na własną rękę do Białowieży. 16 września poszczególne jej oddziały dotarły do Puszczy Białowieskiej i zbierały się w rejonie miasta Eliaszki. Następnie jej oddziały weszły w skład dywizji kawalerii "Zaza".

Podolska Brygada Kawalerii

Pod dow. płk dypl. L. Strzeleckiego. W jej skład wchodziły: 6 pułk Ułanów Kaniowskich, 9 pułk Ułanów Małopolskich, 14 pułk Ułanów Jazłowieckich, 6 dywizjon artylerii konnej im. Gen. Romana Sołtyka, 62 dywizjon pancerny, 86 bateria artylerii p-lot., 7 batalion strzelców, szwadron kolarzy, szwadron pionierów, szwadron łączności i inne służby. Wchodziła w skład Armii "Poznań". Przez pierwsze dni września dywizja była w odwrocie wraz z resztą Armii. 8 września brygada zajmowała pozycje, by następnego dnia osłaniać skrzydło ataku armii w bitwie nad Bzurą. 9 września brygada ruszyła do ataku i po zdobyciu Wartkowic i wkroczeniu do Pawęczewa, panowała nad główna linią łączności i zaopatrzenia niemieckiego 10 Korpusu. W następnych dniach zatrzymała kontratak niemieckiej 221 DP na Wartkowice. Następnie przebiła się przez Bzurę do Puszczy Kampinowskiej i wraz z Wielkopolską i Pomorską brygadą weszła w skład grupy gen. Abrahama z którą przebijała się przez Palmiry do Warszawy. Do stolicy weszła 20 września, a 23 dołączono ją do składu zbiorczej brygady kawalerii.

Pomorska Brygada Kawalerii

Pod dow. płk A. Zakrzewskiego. W jej skład wchodziły: 16 pułk Ułanów Wielkopolskich im. Gen. Gustawa Orlicz-Dreszera, 18 pułk Ułanów Pomorskich, 2 pułk Szwoleżerów Rokitniańskich, 8 pułk strzelców konnych, 11 dywizjon artylerii konnej, 81 dywizjon pancerny, szwadron kolarzy, 91 bateria artylerii p-lot., szwadron pionierów, kompania saperów "Hoszcza", szwadron łączności i inne służby. Wchodziła w skład GO "Czersk". 2 września brygada otrzymała zadanie uderzenia na Koronowo bronione przez niemiecką 3 DPanz. mające odciążyć przebijającą się z "korytarza" 9 DP. Za cenę dużych strat w starciach pod Polednem, Luszkowem i Topolinkiem dotarła do głównych sił armii. 16 pułk ułanów po dramatycznej walce pod Bukowcem został całkowicie rozbity. 18 pułk został rozbity w rejonie Grupy podczas przebijania się ku Wiśle. Pozostałe oddziały które zdołały wyrwać się z Borów Tucholskich utworzyły improwizowany oddział i weszły 5 września w skład GO gen. Drapelli. Resztki brygady 9 września brały udział w walkach w bitwie nad Bzurą wraz z Podolską BKaw. Następnie przebiła się przez Bzurę do Puszczy Kampinowskiej i wraz z Wielkopolską i Podolską brygadą weszła w skład grupy gen. Abrahama z którą przebijała się przez Palmiry do Warszawy. Do stolicy weszła 20 września, a 23 dołączono ją do składu zbiorczej brygady kawalerii.

Suwalska Brygada Kawalerii

Pod dow. gen. bryg. Z. Podhorskiego. W jej skład wchodziły: 1 pułk Ułanów Krechowieckich im. Płk. Bolesława Mościckiego, 2 pułk Ułanów Grochowskich im. Gen. Józefa Dwernickiego, 3 pułk Szwoleżerów Mazowieckich im. Płk. Jana Leona Kozietulskiego, 4 dywizjon artylerii konnej, 11 szwadron pionierów, 3 pułk strzelców konnych im. Hetmana Polnego Koronnego Stefana Czarneckiego (z Nowogródzkiej Brygady Kawalerii, 31 dywizjon pancerny, 84 bateria artylerii p-lot., szwadron kolarzy, 11 szwadron łącznościi inne służby. Wchodziła w skład GO "Wyszków". Do 3 września miała tylko ograniczony kontakt z wrogiem wykonując tylko ograniczone wypady na stronę niemiecką. 7 września w pobliżu Jabłoni Kościelnej pod Zambrowem. 9 września dowódca brygady otrzymał o świcie rozkaz uderzenia na Piski i Księżopole. 1 i 3 pułki zaatakowały Niemców pod Ciągaczką i Wiśniewem. Do 14.00 opanowano Piski i Księżopole biorąc jeńców. O zmroku brygada wycofała się do lasów w rejonie Koskowa i Rząśnika. 2 pułk został przydzielony do osłony skrzydła 18 DP od strony Wizny i 10 września toczył boje pod Rutkami z wojskami niemieckiego 19 Korpusu. 11 września brygada była w odwrocie na południe od Zambrowa. 12 września razem z Podlaską brygadą utworzyły grupę gen. Podhorskiego. W nocy z 13 na 14 września brygada stoczyła pod Olszewem walkę spotkaniową w której poniosła duże straty i częściowo została rozproszona. Ok. 16 września poszczególne oddziały zaczęły zbierać się w Puszczy Białowieskiej w miejscowości Doktorce.

Wielkopolska Brygada Kawalerii

Pod dow. gen. bryg. dr R. Abrahama. W jej skład wchodziły: 15 pułk Ułanów Poznańskich, 17 pułk Ułanów Wielkopolskich im. Króla Bolesława Chrobrego, 7 pułk Strzelców Konnych Wielkopolskich, 7 Wielkopolski dywizjon artylerii konnej, 71 dywizjon pancerny, 87 bateria artylerii p-lot., szwadron kolarzy, szwadron pionierów, szwadron łączności i inne służby. Wchodziła w skład Armii "Poznań". 1 września udanie kontratakowała w Lesznie i Rawiczu wspierając 25 DP. 2 września jej oddziały wykonały wypad na teren III Rzeszy na Wschowę i Załęcze i opanował okoliczne wsie. W Załęczu zniszczono kolumnę 80 niemieckich samochodów. Przez pierwsze dni września dywizja była w odwrocie wraz z resztą Armii. 8 września brygada zajmowała pozycje, by następnego dnia osłaniać skrzydło ataku armii w bitwie nad Bzurą. 9 września wieczorem brygada ruszyła do natarcia odnosząc sukces pod Sobotą. 10 września brygada była już w trudnej sytuacji. Niemcy ściągnęli świeże oddziały i Polacy mieli teraz wroga z trzech stron. Wstrzymano natarcie i brygada przeszła do obrony pod Chruślinem i Piotrowicami. 11 września brygada uderzyła w stronę Głowna. 7 pułk starł się z oddziałami niemieckiej 24 DP koncentrującymi się pod Wolą Zbrożkową. Brygadzie choć walczyła dzielnie nie udało się ostatecznie zdobyć Głowna. 13 września brygada została skierowana do uchwycenia przepraw przez Bzurę w Brokowie. Obszar ten brygada utrzymała aż do 16 września w walkach z niemiecką 4 DPanz. Następnie jak cała armia przebiła się do Puszczy Kampinowskiej i 18 września odrzuciła jeden pułk niemieckiej 29 DZmot. Wtedy wchodziła w skład tzw. grupy gen. Abrahama z którą przebiła się 20 września do Warszawy. 23 września z niej oraz z Pomorskiej i Podolskiej brygady utworzono wspólną brygadę kawalerii.

Wileńska Brygada Kawalerii

Wołyńska Brygada Kawalerii

Pod dow. płk. dypl. K. Druckiego-Lubeckiego. W jej skład wchodziły: 4 pułk Ułanów Zaniemeńskich, 13 pułk Ułanów Wileńskich, 23 pułk Ułanów Grodzieńskich, 3 Lubelski dywizjon artylerii konnej im. Płk. Włodzimierza Potockiego, 33 bateria artylerii plot., 83 bateria artylerii p-lot., 21 dywizjon pancerny, szwadron kolarzy, szwadron pionierów, szwadron łączności i inne służby. Wchodziła w skład GO "Piotrków" w składzie armii "Łódź". 1 września brygada broniła się w lasach na północ od Kłobucka pod wsiami Mokra, Mokra II i Mokra III. O godz. 8.00 na jej pozycje wyszło pierwsze natarcie niemieckiej 4 DPanz. Ułani ogniem działek i karabinów przeciwpancernych niszczą nieprzyjacielowi kilka czołgów i zmuszają go do wycofania się. Po 10.00 Niemcy w sile kilkudziesięciu czołgów przełamują pozycję brygady i tylko dzięki pomocy pociągu pancernego nr. 53 udaje się ich powstrzymać. Ok. 13.00 Niemcy znowu nacierają i udaje im się przełamać pierwszą linię obrony i wedrzeć się w głąb polskich stanowisk aż po pozycje artylerii. I znów z pomocą pociągu pancernego i rzuconych do boju odwodów udaje się opanować sytuację. O 15.00 następne natarcie wroga przełamuje pozycje obronne i dociera do toru kolejowego Kłobuck-Działoszyn i tu również napotyka na twardą polską obronę. Udaje się zniszczyć sporo niemieckich czołgów i rzucić do boju odwody ( m.in. 21 dywizjon pancerny). Niemieckie oddziały wycofały się na zachód. Na północy obrony brygady kolumna niemieckich czołgów znalazła niestrzeżony przepust pod torem kolejowym i zatrzymała się dla zatankowania paliwa. Na kolumnę tą natarł pociąg pancerny nr. 53 i choć sam został trafiony to jednak zmusił Niemców do wycofania się. Sukces tego dnia był niewątpliwy, lecz straty były bardzo duże. Tego dnia brygada straciła ok. 400 ludzi i 5 dział. 2 września po wycofaniu się brygada stawiła całodzienny opór niemieckiej 4 DPanz. pod Ostrowami znów ponosząc duże straty. 3 września brygada wycofała się na główną linie obrony do obszaru Łękińsko-Łękawa-Janów. Skad w nocy na 4 września wykonała udany wypad na Kamieńsk gdzie zniszczyła kilkanaście cystern niemieckiej 4 DPanz.. 5 września batalion z brygady mimo że udanie kontratakował zdobywając Wolę Krzysztoporską po dojściu do Jeżowa, wobec przewagi niemieckiej musiał się wycofać. 7 września brygada wyparta została z bronionych przez nią pozycji pod Zamościem i Żerominem przez oddziały niemieckiej 18 DP. Następnie rozpoczęto odwrót na Andrespol. 8 września brygada z zadaniem osłony armii pod Wolą Cyrusową stoczyła całodzienny bój z nacierającymi oddziałami niemieckimi. Brygada powoli ustępowała raz po raz kontratakując. 9 września brygada stanęła w lasach pod Chlebowem. Następnie pod naciskiem oficerów i nie chcąc zostać okrążonym brygada wycofała się przez Miedniewice, Szymanów i Kampinos. 10 września stanęła w Puszczy Kampinowskiej. 13 września razem z Nowogródzką BKaw. ruszyła z Warszawy do natarcia na Mińsk Mazowiecki. Wstępnym bojem zdobyła wieś Cyganka i obsadziła linię Cyganka-Choszczówka. Gdy napór nieprzyjaciela wzmógł się brygada nie tylko została zatrzymana ale i utraciła wieś Cygankę. Następnie weszła w skład zgrupowania gen. Deba-Biernackiego. 22 września nacierając brygada weszła na niemiecką 68 DP pod Suchowolą.

Dywizja Kawalerii "Zaza"

Pod dow. gen. bryg. Z. Podhorskiego. Dywizję sformowano z oddziałów Suwalskiej Brygady Kawalerii i Podlaskiej Brygady Kawalerii w składzie: Brygada "Plis" - 2 i 10 pułk ułanów, dywizjon 5 pułku ułanów, 1 szwadron pionierów, dowódca płk K. Plisowski. Brygada "Edward" - 1 pułk ułanów, 3 pułk szwoleżerów, 3 pułk strzelców konnych, 11 szwadron pionierów, dowódca płk E. Milewski.

10 Brygada Kawalerii Zmotoryzowanej

Utworzona w 1937 roku poprzez zmotoryzowanie 10 BKaw. z Rzeszowa. Pod dow. płk. dypl. S. Maczka. W jej skład wchodziły: 24 pułk ułanów zmotoryzowanych, 10 pułk strzelców konnych zmotoryzowanych, 16 dywizjon artylerii zmotoryzowanej, dywizjon rozpoznawczy, dywizjon przeciwpancerny, 121 kompania czołgów Vickers, 101 kompania czołgów rozpoznawczych TKS, 71 bateria artylerii p-lot., baon saperów i inne służby. Razem ok. 4000 ludzi, 16 czołgów lekkich Vickers, 26 czołgów TKS, 8 dział, 4 działa przeciwlotnicze, 30 działek przeciwpancernych, 55 ckm, 120 rkm, ok. 500 samochodów i ciągników oraz ok. 300 motocykli. Wchodziła w skład armii "Kraków". 1 września pozostawała jako szybki odwód armii. W południe otrzymała rozkaz zatrzymania wroga przed Myślenicami i Dobrzycami i nie dopuścić do wyjścia z wąwozów górskich. Pod jej dowództwo oddano 1 pułk KOP z 1 BGór. 2 września szczególnie zacięte walki toczył o wzgórze Wysoka 24 pułk i szwadron przeciwpancerny z niemiecką 2 DPanz. Po południu Niemcom za cenę dużych strat udało się wzgórze zdobyć. Nie pomogły polskie kontrataki. Pod Chabówką 1 pułk KOP zatrzymał niemiecką 4 DLek. Brygada swoje zadanie wykonała bardzo dobrze zatrzymując cały korpus wroga i zadała mu duże straty (ok. 50 czołgów). W nocy na 3 września brygada wycofała się na północ od doliny Skawy zamykając przejścia do Krzeczowa, Naprawy i Mszany Dolnej. 3 września brygada toczy całodniowe boje pod Jordanowem, w rejonie Krzeczowa i Mszany Dolnej. Po południu na lewe skrzydło 10 pułku wyszły spore siły Niemców, na które to spod Krzeczowa uderzyła 121 kompania Vickersów co pozwoliło zlikwidować włamanie. 4 września otrzymała zadanie odwrotu nad Dunajec w kierunku Tarnowa. 24 pułk uderzył na oddziały niemieckiej 4 DLek. i zmusił je do odwrotu. Odebrano Niemcom dwa pasma wzgórz pod Kasiną Wielką i Mszaną Dolną. Tego dnia stracono 2 czołgi Vickers i kilka TKS-ów. 5 września 10 pułk kontratakował pod Pcimiem na oddziały niemieckich 3 DGór. i 2 DPanz., lecz wobec dużej przewagi musiał odstąpić. Cały dzień nie ustawał duży napór wroga. Tego dnia stracono znów kilka tankietek. Postępy Niemców pod Myślenicami zmusiły brygadę do odwrotu w kierunku Wiśnicza. 6 września pod Wiśniczem i Bochnią walczyła z niemieckimi dywizjami 2 DPanz. i 4 DLek. Obie miejscowości brygada musiała opuścić. 7 września brygada osłaniała odwrót dywizji 6 i 21. Następnie otrzymała rozkaz przejścia pod Rzeszów do odwodu Armii "Małopolska". 8 września zdziesiątkowana brygada znajdowała się w rejonie Mielca. Następnie otrzymała rozkaz osłony kierunku odwrotu 24 DP Dębica-Jarosław. Tego samego dnia po walkach z niemiecką 2 DPanz. brygada oddała Rzeszów i wycofała się pod Łańcut. 9 września pod Łańcutem odrzucono pierwsze natarcie niemieckie. Pod Albigową Niemcy przełamali skrzydło polskiej obrony i dopiero kontratak kompanii czołgów TKS i dywizjonu rozpoznawczego ich odrzucił. Późnym wieczorem, wobec groźby okrążenia, brygada opuściła Łańcut i przeszła do odwrotu za San. 10 września brygada walczyła w rejonie Przemyśla. Po przełamaniu się niemieckich oddziałów pancernych brygada nie była zdolna do skutecznego stawienia im oporu i musiała wycofać się na Lwów. Pod Lwowem brygada stoczyła szereg walk z niemiecką 1 DGór. 16 września podjęła udaną próbę przedarcia się do miasta obleganego z trzech stron przez Niemców po drodze zdobywając miejscowość Zboiska. Nie dane im było jednak pozostać, gdyż padł rozkaz przemarszu na tzw. rumuńskie przedmoście. 19 września brygada przekroczyła granicę węgierską i został internowana.

Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa

Pod dow. płk. dypl. S. Roweckiego. W jej sład wchodziły: 1 pułk strzelców pieszych zmotoryzowanych, 1 pułk strzelców konnych zmotoryzowanych, 2 dywizjon artylerii zmotoryzowanej, dywizjon p-panc., dywizjon rozpoznawczy, 11 kompania czołgów rozpoznawczych TKS, 12 kompania czołgów Vickers, 7 bateria artylerii p-lot., baon saperów, szwadron łączności i inne służby. W momencie wybuchu wojny brygada nie była w pełni przygotowaną jednostką. Najpierw przeniosła się z pod Rembertowa do lasów koło Garwolina. 3 września otrzymała zadanie obsadzić Wisłę na 100-kilometrowym odcinku od Dęblina do Annopola. 6 września brygada zaczęła przesuwać się w rejon Dęblina. 8 września pod Puławami jej oddział rozpoznawczy wybrała się na prawy brzeg i tu stoczył potyczkę z oddziałami niemieckiej 3 DLek. tracąc aż 6 TKS-ów. Następnie weszła w skład zgrupowania gen. Piskora. 12 września brygada otrzymała zadanie zlikwidowania przyczółka niemieckiego pod Annopolem. Stracono już na początku 2 Vickersy. 13 września nie osiągając zamierzonych wyników brygada odeszła do Kraśnika, gdzie dołączono do niej oddział pancerny liczący 40 czołgów. W ten sposób posiadała już ok. 80 wozów bojowych wraz z zapleczem. Następnie brygada ruszyła w kierunku Janowa Lubelskiego. Po drodze musiano zniszczyć ok. 100 samochodów, by starczyło benzyny dla czołgów. 16 września ruszono na Tomaszów Lubelski. Rano 18 września brygada nacierała na Tomaszów Lubelski. Vickersy i TKS-y wspierały poranny atak 1 psk. Natarcie to załamało się po uporczywych walkach. I choć zdołano zdobyć część miasta i pierwszą linię niemieckiej obrony, to po silnych kontratakach wroga sytuacja powróciła do stanu wyjścia.

ODDZIAŁY NA ZACHODZIE

1 Dywizja Grenadierów Pancernych

Sformowana 4 stycznia 1940 roku we Francji na mocy polsko-francuskiej umowy wojskowej. Dowódcą jej został gen. bryg. Bronisław Duch. Stan w momencie powstania sięgał ok.16 tys. żołnierzy.

1 Dywizja Pancerna

Dowódca gen. Stanisław Maczek. Dywizja 8 sierpnia 1944 roku rozpoczęła działania pod Falaise. 30 października oddziały dywizji wyzwoliły Bredę.

2 Dywizja Strzelców Pieszych

Sformowana 4 stycznia 1940 roku we Francji na mocy polsko-francuskiej umowy wojskowej. Dowódcą jej został gen. bryg. Bronisław Prugar-Ketling. Stan w momencie powstania sięgał ok.16 tys. żołnierzy.

5 Kresowa Dywizja Piechoty

Walczyła w składzie II Polskiego Korpusu we Włoszech. W dniach 11-18 maja 1944 roku brała udział w walkach o Monte Cassino.

Brygada Strzelców Karpackich

15 kwietnia 1940 roku w rejonie miasta Homs w Syrii rozpoczęło się formowanie jednostki, której dowódcą został gen. Stanisław Kopański. 19 sierpnia 1941 roku do obleganej przez oddziały włoskie i niemieckie twierdzy Tobruk zaczęły przybywać drogą morską z Egiptu oddziały Brygady. Początkowo jednostki brygady były rozdzielone, później wraz z przydzielonymi do niej oddziałami australijskimi i czechosłowackimi broniły odcinka zachodniego o szerokości 20 km. W czasie walk brygada poniosła duże straty, które wyniosły ponad 25% liczącego 359 oficerów i 4573 żołnierzy jej stanu osobowego. W Tobruku brygada walczyła do grudnia 1941r. biorąc następnie udział w walkach pod El-Ghazala. W marcu 1942r. wycofana została do Egiptu. W 1942 roku przemianowana z brygady w dywizję.

Dywizja Strzelców Karpackich

Była Brygada Strzelców Karpackich, 12 września 1942 roku w składzie Armi Polskiej w Iraku gen. W. Andersa. W dniach 11 - 18 maja 1944 roku brała udział w walkach o Monte Cassino.

1 Samodzielna Brygada Spadochronowa

Dowódca gen. Stanisław Sosabowski. Brała udział w walkach pod Arhem.

Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich

Sformowana 4 stycznia 1940 roku we Francji na mocy polsko-francuskiej umowy wojskowej. Dowódcą jej został płk. dypl. Zygmunt Bohusz-Szyszko. Stan w momencie powstania sięgał ok.5 tys. żołnierzy. 8 maja 1940r. brygada dotarła drogą morską do Norwegii. W rozpoczętym 27 maja natarciu na Narwik Podhalańczycy opanowali w ciężkich wielogodzinnych walkach, prowadzonych w trudnych górskich warunkach, drogę łączącą to miasto ze Szwecją. 28 maja oddziały niemieckiej 3 Dyw.Górskiej opuściły Narwik. Od 30 maja Brygada osłaniała ewakuację wojsk alianckich, która trwała do 8 czerwca. Straty Brygady w walce z Niemcami wyniosły 97 poległych, 189 rannych i 28 zaginionych.15 czerwca powrócili do Brestu z Norwegii, na pokładach statków "Batory", "Sobieski" i "Georgic". Zamiast pozostać na pokładach statków brygada została skierowana do obrony reduty bretońskiej. Nic też dziwnego, że polscy żołnierze po udziale w walkach, które nie miały szans powodzenia, ulegli rozproszeniu, a do Wielkiej Brytanii dotarło ich później ok. 400, czyli 8 % stanu brygady.

ODDZIAŁY LWP

1 Armia LWP:

1 Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki

Sformowana z inicjatywy Związku Patriotów Polskich w ZSRR. Wbrew utartej opinii, iż jej stan osobowy stanowili jedynie ludowcy, trzeba zaznaczyć, że spory procent stanowili dawni piłsudczycy, endecy, przedstawiciele przedwojennej inteligencji, a także zwykli ludzie nie zaangażowani politycznie, dla których ważne było jedynie to, że mogą z bronią w ręku stanąć naprzeciwko okupantowi. Stan początkowy: 12 683 żołnierzy i oficerów pod dowództwem gen. Zygmunta Berlinga. Formowano ją według etatu radzieckiej dywizji piechoty gwardii. W jej skład wchodziły: 1, 2 i 3 pułki piechoty, pułk artylerii lekkiej, samodzielny dywizjon artylerii przeciwpancernej, batalion saperów, batalion szkolny, batalion sanitarny, kompania, rozpoznawcza, kompania łączności, kompania chemiczna i inne służby. 1 czerwca 1943 roku rozpoczęło się jej szkolenie. W chwili przybycia na front dywizja posiadała 11 444 żołnierzy. W tym czasie na jej uzbrojenie wchodziło: 7234 karabinów1578 pistoletów maszynowych, 505 rkm, 166 ckm, 317 rusznic przeciwpancernych, 12 haubic 122 mm, 36 armat 76 mm, 48 armat przeciwpancernych 45 mm, 24 moździerze 120mm 124 moździerze 82 mm oraz 58 moździerzy 50 mm. Ponadto dywizja posiadała 202 samochody, 4 motocykle i 63 traktory. Pierwszą bitwę dywizja stoczyła koło miejscowości Lenino na Białorusi. Mająca na celu przełamanie niemieckich pozycji bitwa trwała 12 i 13 października 1943 roku. Już o 6.00 rano 1 batalion 1 pułku mający dokonać rozpoznania zaatakował pozycje niemieckie, lecz bez powodzenia. O 9.20 rozpoczęło się przygotowanie artyleryjskie, które skrócono do godz. 10.00 zamiast jak planowano do 11.00. O 10.30 ruszyło główne natarcie. Żołnierze śmiało ruszyli do przodu, sforsowały rzekę Miereję i po przełamaniu pierwszej niemieckiej transzei podeszli pod drugą i zdobyli ją w walce wręcz. 1 pułk opanował wzgórze 215,5, a 2 pułk wieś Połzuchy. Po pierwszym zaskoczeniu Niemcy powoli dochodzili do siebie i natarcie zaczęło zalegać. 1 pułk następnie opanował wieś Trygubowo, co miała zrobić radziecka 290 DP. Następnie dywizja przeszła do obrony i okopała się. Niemieckie kontrataki zaczęły spychać Polaków do tyłu. Czołgi mające wesprzeć piechotę utknęły na przeprawie przez Miereję. W tej sytuacji dowódca dywizji zluzował z pierwszej linii wykrwawiony 1 pułk i zastąpił go 3 pułkiem. W nocy z 12 na 13 października 2 i 3 pułk ruszyły do dalszego natarcia. 3 pułk nie uzyskał sukcesu, a 2 pułk wspierany przez kilka czołgów opanował całe Połzuchy. 13 października natarcie podjęto na nowo. Pułki 2 i 3 nie potrafiły przełamać niemieckiej obrony. Zniszczonych zostało również kilka czołgów wspierających 3 pułk. Dywizja przeszła do obrony. Przez cały dzień trwały zacięte walki z niemieckimi kontratakami. Pewne sukcesy miała jedynie 2 pułk, który zdobył kolejną transzę niemieckich okopów. W nocy z 13 na 14 października 1943 roku dywizję zluzowały radzieckie oddziały 164 DP. W wyniku zaciętych walk, Dywizja zrealizowała część zadania, ponosząc straty: 510 zabitych, 1776 rannych i 652 jeńców. Dywizja biła się w bardzo złych warunkach bez należytego rozpoznania przeciwnika i dostatecznego wsparcia artyleryjskiego i pancernego. Od marca 1944 roku w składzie 1 Armii WP. W lipcu 1944 roku dywizja wraz z całą armią przegrupowała się w pobliże frontu nad Bugiem. 28 lipca 1944 roku pod dow. gen. bryg. Wojciecha Bewziuka zajęła pozycje obronne nad Wisłą w rejonie Rycic. W nocy 2 sierpnia 1944 roku jej oddziały rozpoczęły forsowanie Wisły pod Dęblinem. Próba się nie powiodła kosztem 500 zabitych, rannych i zaginionych. 6 kwietnia 1945 roku jej oddziały sforsowały Odrę i zaatakowały w rejonie Siekierek. Po ciężkich walkach podczas przeprawy i po wylądowaniu na drugim brzegu dywizja okopała się na linii od brzegu Odry do Bienenwerder i dalej wzdłuż toru kolejowego do Zackericker Loose, gdzie nawiązała łączność z 2 DP. 17 kwietnia do południa dywizja toczyła uporczywe walki o silny punkt oporu Neurudnitz. Dopiero po południu odniosła sukces. 19 kwietnia dywizja zaciekle walczyła o przyczółek w rejonie mostu. W nocy dywizja dokonała oskrzydlenia i przeprawiła się przez Starą Odrę w miejscu natarcia 2 DP i ruszyła w kierunku Altranft. Od 20 kwietnia nacierała za wycofującym się nieprzyjacielem w pierwszym rzucie armii. 24 kwietnia umocniła się nad Kanałem Hohenzollernów od Bernowe do Sachsenhausen.

2 Dywizja Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego

Jej formowanie rozpoczęło się 19 sierpnia 1943 roku w obozie w Sielcach. Pod dow. płk. Antoniego Siwickiego w jej skład wchodziły: 4, 5 i 6 pułki piechoty, 2 pułk artylerii lekkiej, 2 samodzielny dywizjon artylerii przeciwpancernej, 2 samodzielny batalion saperów, 2 samodzielny batalion szkolny, 2 samodzielny batalion łączności, 2 kompania zwiadu, 2 kompania chemiczna i inne służby. Od marca 1944 roku w składzie 1 Armii WP.W lipcu 1944 roku dywizja wraz z całą armią przegrupowała się w pobliże frontu nad Bugiem. W nocy 1 sierpnia 1944 roku jej oddziały rozpoczęły forsowanie Wisły pod Puławami. Z powodu braku środków przeprawowych forsowanie trwało aż przez 3 noce. Za 3 małe przyczółki stracono ok. 200 ludzi. Niestety nieprzyjaciel zepchnął Polaków do rzeki i 4 lipca dywizja musiała się wycofać na wschodni brzeg Wisły. Następnie jak cała 1 Armia dywizja przegrupowała się pod przyczółek Magnuszewski i 11 sierpnia 1944 roku rozpoczęła przeprawę przez Wisłę. W końcu 16 sierpnia jej oddziały zluzowały Rosjan i zajęły pozycje obronne pod Warką. Do 25 sierpnia oddziały dywizji kosztem ponad 300 ludzi posunęły się zaledwie kilkaset metrów do przodu. 16 kwietnia 1945 roku dywizja zaatakowała pozycje niemieckie nad Odrą, częścią swych wojsk z 1 DP pod Siekierkami, a częścią sił wraz z 3DP spod Gozdowic. Jej 5 pułk zdobył wieś Neulietzegoricke. 6 pułk opanował Zollbrucke, Zackericker Loose i Ferdinandshof. 17 kwietnia po ciężkich walkach dywizja opanowała Wustrow oraz miejscowość Altreetz i do wieczora dotarła do wału nad Starą Odrą. 19 kwietnia jej oddziały sforsowały Starą Odrę i zajęły Neugaul. Od 20 kwietnia nacierała za wycofującym się nieprzyjacielem w pierwszym rzucie armii. 24 kwietnia opanowała południowy brzeg Kanału Ruppińskiego na odcinku od Sachsenhausen do Kremmen.

3 Dywizja Piechoty im. Romualda Traugutta

Jej formowanie rozpoczęło się 27 grudnia 1943 roku w obozie w Sielcach pod dow. płk. Stanisława Galickiego. W marcu 1944 roku przerzucono ją do Kiwerc na Ukrainę. W jej skład wchodziły: 7, 8 i 9 pułki piechoty, 3 pułk artylerii lekkiej, 3 samodzielny batalion szkolny, 3 samodzielny batalion przeciwpancerny, 3 samodzielny batalion saperów, kompania łączności, kompania zwiadu, kompania chemiczna i inne służby. Od marca 1944 roku w składzie 1 Armii WP. W lipcu 1944 roku dywizja wraz z całą armią przegrupowała się w pobliże frontu nad Bugiem. Pod koniec lipca 1944 roku dywizja znalazła się w drugim rzucie armii koło Puław. 11 sierpnia 1944 roku przeprawiła się przez Wisłę pod Tarnowem i zluzowała radziecki 26 KGw. na przyczółku Magnuszewskim pod Zakrzewiem, który wspólnie z Rosjanami zdobyła 14 sierpnia. Do końca sierpnia 1944 roku dywizja tkwiła w obronie. 16 kwietnia 1945 roku dywizja zaatakowała pozycje niemieckie nad Odrą z przyczółka pod Gozdowicami. Opanowała rejon Neu Karlshof i kontynuowała natarcie w kierunku północno-zachodnim. Pod wieczór tego dnia dywizja dotarła do Alt Wustrow i Alt Wrizen. 17 kwietnia oddziały dywizji zajęły Altwriezen, Neu Kietz, Altmadewitz i Neumadewitz. Pod koniec dnia opanowała wał przeciwpowodziowy na wschodnim brzegu Starej Odry, pierwsza przełamując pas niemieckiej obrony. 18 kwietnia jej oddziały musiały odeprzeć silny kontratak niemiecki z rejonu Neumadewitz, który zmusił 9 pułk do odwrotu znad wału Starej Odry. Po odparciu tego kontrataku 9 pułk zlikwidował 2 kompanie niemieckiej piechoty okrążone w rejonie toru kolejowego 1 km na zachód od Neumadewitz. 19 kwietnia dywizja włamała się w obronę niemiecką w rejonie Wriezen. Od 20 kwietnia nacierała za wycofującym się nieprzyjacielem w pierwszym rzucie armii. 24 kwietnia sforsowała Kanał Hohenzollerna i nacierała w kierunku zachodnim.

4 Dywizja Piechoty im. Jana Kilińskiego

W składzie 1 Armii WP. Sformowana 16 kwietnia 1944 roku w Sumach. W sierpniu 1944 roku dywizja pełniła służbę garnizonową w Lublinie. 17 kwietnia dywizja przekroczyła Odrę przez most pontonowy w okolicy Gozdowic. 19 kwietnia dywizja włamała się w obronę niemiecką w rejonie Wriezen. Od 20 kwietnia nacierała za wycofującym się nieprzyjacielem w pierwszym rzucie armii. 22 dywizja całością sił wyszła nad Kanał Hohenzollernów. 24 kwietnia sforsowała Kanał Hohenzollerna i nacierała w kierunku zachodnim.

6 Dywizja Piechoty

Jej formowanie rozpoczęło się 5 lipa 1944 roku w rejonie Przemyśla. W składzie 2 Armii WP. W jej skład wchodziły 14, 16 i 18 pułki piechoty, 23 pułk artylerii lekkiej i inne służby. Krótko po utworzeniu podporządkowano ją 3 Armii WP, lecz ostatecznie trafiła do składu 1 ALWP. 16 kwietnia 1945 roku dywizja sforsowała Odrę w rejonie mostu koło Siekierek. 17 kwietnia dywizja nacierała na prawym skrzydle armii. Odparła dwa kontrataki i do wieczora osiągnęła rejon Paulshof. 19 kwietnia dywizja przez cały dzień toczyła walkę o wał Starej Odry. Wieczorem dywizja otrzymała rozkaz przejścia do drugiego rzutu. 20 kwietnia nacierała za wycofującym się nieprzyjacielem w odwodzie armii. 24 kwietnia sforsowała Kanał Hohenzollerna i nacierała w kierunku zachodnim.

1 Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte

1 Pułk czołgów. Jego formowanie rozpoczęto wraz z formowaniem 1 DP w Sielcach w maju 1943 roku. W czasie bitwy pod Lenino w Październiku 1943 roku w składzie 1 DP. W tym czasie na jego uzbrojenie wchodziło 32 czołgi średnie T-34, 7 czołgów lekkich T-70, 3 lekkie samochody pancerne, 163 karabiny, 143 pistolety maszynowe, 18 rusznic przeciwpancernych. 19 sierpnia 1943 roku na jego bazie utworzono 1 Brygadę Pancerną pod dow. płk. Jana Mierzycana. W jej skład weszły: 1 i 2 pułki czołgów, batalion piechoty zmotoryzowanej, kompania sztabowa i inne służby. Razem 2100 ludzi, 86 czołgów, 4 działa 45 mm i 50 rusznic przeciwpancernych. 9 sierpnia 1944 roku brygada ze składu 1 A LWP została przekazana tymczasowo do radzieckiej 8 AGw. i rzucona do swojego pierwszego boju pod Studziankami na przyczółku Magnuszewskim. Jeszcze tego samego dnia udało się przeprawić 2 kompanie czołgów 1 pułku, 1 kompanię przydzielając do 47 DP Gw., a drugą do 57 DP Gw. 1 kompania z 10 czołgami weszła z miejsca do walki koło wsi Wygoda i odparła kilka niemieckich ataków tracąc 1 czołg. 10 sierpnia przeprawiła się reszta pułku. Tego dnia 2 kompania 2 pułku odpierając atak 20 niemieckich czołgów straciła 2 wozy. 2 kompania 1 pułku wspierała atak na Chodków. 3 kompania 1 pułku zaraz po przeprawie wpadła koło Studzianek w zasadzkę i straciła 6 czołgów. 11 sierpnia przez Wisłę przeprawiła się już cała brygada. Tego dnia brygada skutecznie broniła stanowisk koło Studzianek. 12 sierpnia czołgi 1 kompanii 2 pułku ruszyły na rozpoznanie i straciły 2 wozy. Walki w obronie a później likwidacja niemieckich oddziałów które wdarły się w radziecką obronę trwała do 16 sierpnia 1944 roku. W walkach tych z niemiecką dywizją pancerną :"Hermann Goring" straciła 253 zabitych i rannych oraz 26 czołgów sama niszcząc przy tym ok. 20 czołgów wroga.

2 Armia LWP:

5 Dywizja Piechoty

Jej formowanie rozpoczęło się 5 lipca 1944 roku w rejonie Łukowa. W składzie 2 Armii WP. W jej skład wchodziły 13, 15 i 17 pułki piechoty, 22 pułk artylerii lekkiej i inne służby. 16 kwietnia 1945 roku dywizja przeszła na drugi brzeg Nysy Łużyckiej. 17 kwietnia oddziały dywizji przegrupowały się lasu w rejonie Uhsmannsdorf z zamiarem wejścia do pierwszej linii. 18 kwietnia dywizja została wprowadzona do pierwszej linii zza prawego skrzydła 9 DP. Wspólnie z 1 KPanz. zdobyła Trebus, z marszu sforsowała Schwarzer Schops i pod koniec dnia dotarła do miejscowości Buchwalde. 19 kwietnia 15 i 17 pułk dotarły do Szprewy w rejonie Neudorfu, zdobywając przyczółek pod Halbendorf. 20 kwietnia dywizja rozwijała natarcie w dwóch kierunkach: 15 i 17 pułki na zachód i 13 pułk na północ. 17 pułk opanował Holschdubrau i walczył pod Neschwitz, 15 pułk walczył o Lieske, a 13 pułk o Rietschen. 21 w Tauer został rozbity niemieckim przeciwnatarciem sztab dywizji, a dowódca dywizji gen. Waszkiewicz zginął. 21 i 22 kwietnia 17 pułk zdobył Deutschbaselitz. 24 kwietnia walczyła z niemieckim przeciwnatarciem.

7 Dywizja Piechoty

Została sformowana w rejonie Lublina w połowie 1944 roku. W składzie 2 Armii WP. W jej skład wchodziły 31, 33 i 35 pułki piechoty, 38 pułk artylerii lekkiej i inne służby. 16 kwietnia 1945 roku dywizja sforsowała Nysę Łużycką na południe od Rothenburga. Po przełamaniu pierwszej linii obrony wroga dywizja zaległa. 33 pułk prowadził ciężkie boje o miejscowość Lodenau i Neusorge. Pod koniec dnia dywizja zdobyła przyczółek szerokości 3 km i głębokości 1 km . 17 kwietnia sytuacja dywizji nie uległa zmianie. 18 kwietnia dywizja uzyskała niewielki sukces. 19 kwietnia walczyła o Rietschen. 20 kwietnia nadal walczyła o Rietschen oraz o Daubitz. 21 i 22 kwietnia dywizja wyszła na rubież: Tzschelln, Boxberg, Hirschwalde i Sproitz. 24 kwietnia walczyła z niemieckim przeciwnatarciem.

8 Dywizja Piechoty

Została sformowana koło Siedlec w połowie 1944 roku. W składzie 2 Armii WP. W jej skład wchodziły 32, 34 i 36 pułki piechoty, 37 pułk artylerii lekkiej i inne służby. 16 kwietnia 1945 roku dywizja sforsowała Nysę Łużycką i uderzyła na niemieckie pozycje. Ciężkie walki toczono o Nieder Neudorf oraz o stację kolejową i wieś Biehain. 17 kwietnia dywizja wspólnie z 16 BPanz. uderzyła na Ober i Mittel Horka bronionych przez 1 pułk DGPanz. "Brandenburg". Po przełamaniu za drugim razem tej pozycji wyszła nad Weisser Schops i sforsowała tę rzekę. Następnie z marszu oddziały dywizji pokonały kanał Neu Graben. Wieczorem 36 pułk zdobył wieś Odernitz, a 32 pułk dotarł do miasta Niesky, którego próba zdobycia z marszu nie powiodła się. 18 kwietnia 36 pułk wraz z 2 BPanz. zdobył silny punkt oporu Diehsa. Reszta dywizji wraz z 9 DP uderzyła na Niesky, które zdobyto ok.18.00. Następnie zdobyto See, Mocholz, Zischelmuhle i Stockteich. 19 kwietnia dywizja odpierała natarcie niemieckie na południe od Niesky. 20 kwietnia ruszyła do pościgu, początkowo posuwając się dość szybko. Silny opór napotkano w rejonie Gebelzig, Gross Saubernitz, Baruth i Guttau. 21 i 22 kwietnia opanowała Gelenau, Ober Niederstein i Mittelbach. 25 kwietnia dywizja zajęła obronę na linii Strochschutz, Grossbrosern, Colln.

9 Dywizja Piechoty

W składzie 2 Armii WP. W jej skład wchodziły 26, 28 i 30 pułki piechoty, 46 pułk artylerii lekkiej i inne służby. 6 kwietnia 1945 roku dywizja sforsowała Nysę Łużycką i uderzyła na niemieckie pozycje zdobywając miejscowość Geheege. 28 pułk na koniec dnia został zatrzymany przez Niemców w miasteczku Horka. 26 pułk po sforsowaniu Nysy Łużyckiej walczył o Rothenburg, zdobywając go wieczorem. 17 kwietnia 28 pułk atakował Nieder Horka, a 26 pułk Uhsmannsdorf, które zdobyto koło 10.00. Następnie po półtora godzinnej walce dywizja sforsowała Weisser Schops, o godz. 15.00 przekroczyła kanał Neu Graben i wieczorem jej natarcie zostało zatrzymane pod Niesky. 18 kwietnia jej 26, 28 i 30 pułki wraz z 8 DP zdobyły Niesky i następnie 26 pułk dotarł do Forstgen, a 30 pułk zdobył Guttau. 19 kwietnia 26 i 30 pułk dotarły do Szprewy, o tego 30 pułk zdobył przyczółek na drugim brzegu rzeki koło Klix. 20 kwietnia ruszyła do pościgu. Przed dywizją uderzała 3 BPanz. W rejonie Bolbritz oddziały te przejęły szosę Budziszyn-Drezno i opanowały miejscowości Goda i Dobronitz, oskrzydlając Budziszyn od północy. 21 i 22 trwał pościg za wrogiem i wieczorem 22 dywizja podeszła do przedmieść Drezna i tu przeszła do obrony. 24 kwietnia została zaatakowana przez niemieckie oddziały z Drezna, które zaatakowały 26 pułk i zdobyły Grossrohrsdorf. W mieście tym zginęło 138 żołnierzy pułku a drugie tyle było rannych.

10 Dywizja Piechoty

W składzie 2 Armii WP. 16 kwietnia dywizji nie powiodło się forsowanie Nysy Łużyckiej. 17 kwietnia w dalszym ciągu nie uzyskano powodzenia przy forsowaniu Nysy. 18 kwietnia udało się zdobyć niewielki przyczółek w rejonie Dobrzynia. 20 kwietnia ostatecznie sforsowała Nysę na całym pasie natarcia i posunęła się o 6-11 km do przodu. 21 i 22 kwietnia dywizja wyszła na rubież: Tzschelln, Boxberg, Hirschwalde i Sproitz. 24 kwietnia zdobyła Tzschelln. 25 kwietnia nacierała w kierunku południowym bez większego powodzenia.

2 Brygada Pancerna

3 Brygada Pancerna

4 Brygada Pancerna