t="69">

p.s.2001.03.24

S

SAMOLOT BOMBOWY

Martin 167 , Maryland

     Samolot produkcji amerykańskiej ( patrz ) produkowany wyłącznie na zamówienia Francji. W momencie upadku Francji w 1940 roku Brytyjska Komisja Zakupów w USA przejęła 75 tych samolotów z francuskich zamówień. 

    Pierwsze 32 maszyny dotarły do Wielkiej Brytanii w niezmienionej postaci nieprzystosowane dla brytyjskiego lotnictwa pod koniec czerwca 1940 roku. Pozostałe którym nadano nazwę Maryland Mk.I i oznaczono numerami AH205 - 279 przeszły konieczne zmiany w tym wymianę silników z Cyclone na Pratt&Whitney R-1830-SC3G Twin Wasp o mocy 1050 KM. Maszyny te były wykorzystywane głównie do szkolenia, a kilka trafiło do Royal Navy, gdzie holowały na ćwiczeniach powietrzne cele. Kilka przydzielono do 771 dywizjonu RAF, gdzie wykonywały loty zwiadowcze nad Morzem północnym i Atlantykiem. M.in. w maju 1941 roku jeden z nich wykrył nieobecność w Norwegii niemieckiego pancernika "Bismarck" co zakończyło się polowaniem i zatopieniem okrętu. 

2 samoloty, które we wrześniu 1940 roku uciekły z francuskiego dywizjonu GB I/39 zostały wcielone do 8 dywizjonu RAF i wykonując zadania zostały do końca roku zestrzelone przez wrogie myśliwce.

    Brytyjczycy zamówili dalsze 150 sztuk i nazwali je Maryland Mk.II. Samoloty te wyprodukowane na przełomie 1940 i 41 roku posiadały silnik Pratt&Whitney R-1830-S3C4-G Twin Wasp 14-to cylindrowe o mocy 1200 KM. Poprawiło to prędkość samolotu do 508 km/h. Oznaczone zostały numerami AH280-429 i dostarczono je drogą morską do portu afrykańskiego w Takoradi w Ghanie i po zmontowaniu przerzucono do macierzystych jednostek. 72 samoloty przekazano lotnictwu południowo afrykańskiemu (SAAF). Najpierw samoloty te otrzymała 431 eskadra na Malcie, gdzie dzięki swoim osiągom udowodnił, że może służyć także do działań ofensywnych. 30 października 1940 roku jeden z nich zestrzelił włoski wodnosamolot. Ten samo pilot zestrzelił w wigilię włoski samolot Savoia Marchetti SM 79. W styczniu 1941 roku eskadra ta stała się 69 dywizjonem RAF. Jego 5 Marylandów pozostających do końca roku na wyposażeniu, podczas swoich lotów zwiadowczych często spotykało się z włoskimi myśliwcami i choć były szybsze nie zawsze udawało im się uciec. 11 stycznia 1941 roku Włochom udało się zestrzelić jeden nad Tarentem. W 1942 roku dywizjon spełniał rolę wyłącznie zwiadowczą. Pod koniec stycznia 1942 roku posiadał on jeszcze 14 Marylanów, ale na skutek nalotów niemieckich w końcu marca ich liczba spadła do dwóch. W sierpniu dołączyły do nich jeszcze 2 samoloty i razem odegrały dużą rolę w utrzymaniu wyspy przy życiu podczas jej oblężenia. 

        W maju 1941 roku Marylandy dostał brytyjski 39 dywizjon RAF bazujący w Afryce Północnej. Samoloty tego dywizjonu wspólnie z Marylandami południowo afrykańskimi wykonały szereg akcji. Latały nad opuszczaną właśnie przez Brytyjczyków Kretę. 5 maja nad Dermą jeden z Marylandów został stracony przez niemiecki myśliwiec Bf 109E z JG 27, a 3 dni później nie powróciły do bazy dwa dalsze. W czerwcu 1941 roku samoloty wspierały nieudaną brytyjską ofensywę przeciwko Africa Korps. Następnie 39 dywizjon powrócił do lotów zwiadowczych. pod koniec lipca jego samoloty eskortowane przez myśliwce na nowo podjęły się bombardowań wrogich pozycji, by w sierpniu znów przejść do lotów zwiadowczych. Na ten teren działań dołączył w lipcu z Iraku wyposażony w Marylandy 203 dywizjon RAF. Jedna z jego załóg zestrzeliła wkrótce włoski samolot Savoia Marchetti SM 79. Taki sam sukces zanotowali piloci 39 dywizjonu. 22 sierpnia 39 dywizjon stracił koło Tobruku jeden samolot zestrzelony przez włoskie myśliwce, a drugi pod koniec miesiąca zestrzelili Niemcy. We wrześniu 39 dywizjon został wycofany z linii i przezbrojony w nowe samoloty. Dywizjon powrócił do akcji w marcu 1942 roku i np. 9 marca jego Maryland zestrzelił Ju-88 nad osłanianym konwojem. Zadania osłony konwojów wykonywał też 203 dywizjon tracąc przy tym samoloty w walkach z niemieckimi lotnikami. 203 dywizjon choć stopniowo przezbrajany zachował swoje Marylandy do października 1942 roku.

    W 1942 roku na środkowym wschodzie Marylandy przestały być wykorzystywane do nalotów bombowych i pełniły rolę czysto patrolową. Rolę taką spełniał nadal bazujący na Malcie 69 dywizjon. Do końca 1942 roku Marylandy ostatecznie znikły z frontu.

    Większa liczba tych samolotów walczyła po stronie brytyjskiej w lotnictwie południowo afrykańskim (SAAF). Pierwsze samoloty trafiły do tych jednostek pod koniec 1940 roku, gdy w Kenii utworzono z nich 14 dywizjon. Wraz z 12 dywizjonem bombardowały one wiosną 1941 roku Addis Abebę. Następnie 12 dywizjon wyposażono w Marylandy Mk.II, a 14 dywizjon wysłano na front do Egiptu i przemianowano go na 24 dywizjon. Następnie 24 dywizjon walczył wraz z 39 dywizjonem brytyjskim w rejonie śródziemnomorskim, gdzie wykonywali loty na Kretę i wspierały walczące wojska w Afryce. Jednostki południowo afrykańskie ponosiły straty jak i odnosiły zwycięstwa. W sierpniu 1941 roku dołączył do nich 12 dywizjon z Kenii i razem utworzyły one 261 skrzydło południowo afrykańskie. Podczas dalszych lotów 24 dywizjon stracił 2 Marylandy w sierpniu , a 1 we wrześniu. Do 261 skrzydła we wrześniu dołączył nowo sformowany 21 dywizjon SAAF. Jego Marylandy wykonały 25 września nalotu na Bardię tracąc 1 maszynę zestrzeloną przez niemiecki Bf 109, który natychmiast został też zestrzelony przez inny Marylan. W październiku 24 dywizjon wycofano w celu przezbrojenia, za jego Marylandy dołączono do 12 dywizjonu. 261 skrzydło przemianowano na 3 Skrzydło SAAF i dołączono do niego wyposażony w Marylandy nowy 60 dywizjon. 30 października 1941 roku nad Benghazi zderzyły się 2 samoloty 21 dywizjonu, a 5 i 6 listopada w tym samym rejonie włosi strącili następne 2. W listopadzie południowo afrykańskie Marylandy były intensywnie eksploatowane wspierając brytyjską ofensywę na Africa Korps. 18 listopada 21 dywizjon znowu stracił 2 maszyny zestrzelone myśliwce. Dzień później artyleria straciła samolot z 12 dywizjonu. 20 listopada 9 samolotów 21 dywizjonu bez eskorty wykonało nalot na El Adem, skutkiem czego 4 maszyny zostały zestrzelone przez Bf 109 z JG 27. W grudniu para Marylandów z 12 dywizjony zestrzeliła jednego Ju-52/3m, a jednego uszkodziła. Para z 21 dywizjonu też zgłosiła zestrzelenie Junkersa. Następnego dnia piloci z 12 dywizjonu strącili 2 niemieckie samoloty a 2 uszkodziły. Natomiast 21 dywizjon poniósł stratę 3 Marylandów zestrzelonych przez niemieckie myśliwce. Po kilku jeszcze stratach 12 dywizjon został wycofany do przezbrojenia, a jego Marylandy przejął 21 dywizjon, ale po kilku dniach i on został wycofany. W połowie 1942 roku także 60 dywizjon został przezbrojony w nowsze samoloty. W kwietniu 1942 roku pewną liczbę Marylandów otrzymał 32 eskadra SAAF, która weszła następnie w skład 20 dywizjonu w Tanzanii. Jednostka ta w Maju 1942 roku wzięła udział w inwazji na Madagaskar, gdzie pozostała do listopada. Następnie wróciła na kontynent afrykański i też została przezbrojona. 

Dane techniczne:

Rok wprow. - 1939

Ilość prod. - 650 szt.

Prędkość - 451-508 km/h

Pułap - 9449 m

Wznoszenie - 600 m/m.

Masa - 5,7 ton

Uzbrojenie - 6x7,5 mm

Udźwig - 816 kg.

Załoga - 3

Zasięg - 2896 km

Wymiary - rozpiętość - 18,69 m, długość - 14,22 m, wysokość - 3,05 m.